Τι να αλλάξει στην αυτοδιοίκηση...

Δύσκολα συναντά κανείς πολίτη ή ακούει πολιτικό που δεν επιθυμεί ουσιαστική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος στους δήμους. Το ίδιο δύσκολα όμως συμφωνεί για τον τρόπο και τα μέσα που αυτή επιτυγχάνεται. Η εμπειρία από τις μεταρρυθμίσεις για την τοπική αυτοδιοίκηση δείχνει ότι για να πετύχει μια δημοτική αρχή στο έργο της δεν αρκούν μόνο νόμοι και διοικητικές αλλαγές. Δεν αρκούν καν οι καλές προθέσεις και οι προνομιακές σχέσεις με το κόμμα. Σήμερα χρειάζονται πολλά περισσότερα προσόντα και κυρίως σύγχρονη ηγεσία με κοινωνική συναίσθηση και υπευθυνότητα.

Κοιτώντας πίσω με ειλικρίνεια, η τοπική αυτοδιοίκηση είχε το δικό της μερίδιο στον εθνικό μας κατήφορο: κατασπατάληση πόρων που διοχετεύθηκαν σε αμφίβολης ποιότητας αναπτυξιακά σχέδια και εταιρίες, χωροταξικές αυθαιρεσίες, περιβαλλοντική υποβάθμιση, μικρο-εξυπηρετήσεις, γέφυρες, ανδριάντες και σιντριβάνια συνθέτουν την προβληματική, αλλά οικεία εικόνα. Ως επί το πλείστον διεκδικούσε το ανεύθυνο, φορτώνοντας το πολιτικό κόστος στην κεντρική εξουσία.

Το ίδιο μονοπάτι επιλέγουν σήμερα αρκετοί. Είναι όμως ο εύκολος δρόμος. Πράγματι, τα οικονομικά της πλειοψηφίας των δήμων βρίσκονται "στο κόκκινο". Οι μεταβιβαζόμενοι πόροι από το κεντρικό κράτος μειώνονται, ενώ η κοινωνική πίεση μεγαλώνει. Μέσα σε όλα αυτά η κυβέρνηση είχε τη φαεινή ιδέα να αναγγείλει την πρόθεση είσπραξης του φόρου ακίνητης περιουσίας από τους δήμους, μετατρέποντας τους δημάρχους σε απρόθυμους εισπράκτορες και βάζοντάς τους απέναντι στα ήδη εξαντλημένα ψυχικά και οικονομικά αποθέματα της πλειοψηφίας των πολιτών.

Υπάρχει όμως και ο δύσκολος δρόμος. Αυτός που εμπνέει ικανούς δημάρχους σε όλη την Ελλάδα να δίνουν νόημα στην πολιτική και να επανασυνδέουν τους πολίτες με τη δημοκρατία. Πώς; Αναλαμβάνοντας την ευθύνη, εκμεταλλευόμενοι κάθε διαθέσιμο μέσο για να κάνουν έργο με διαφάνεια, συμμαζεύοντας τα οικονομικά τους, προσελκύοντας επισκέπτες όλο τον χρόνο, ενεργοποιώντας πολίτες και ομάδες που αγαπάνε την πόλη τους και δίνοντάς τους περιθώριο να δημιουργήσουν και να εκφραστούν. Για κάθε δήμαρχο που γκρινιάζει - ίσως γιατί δεν έχει πια το περιθώριο να κακοδιαχειρίζεται και να μοιράζει χρήμα σε ημέτερους και κολλητούς - υπάρχουν δήμαρχοι σε μικρούς, μεσαίους και μεγάλους δήμους που ξεπέρασαν τις κομματικές ταυτότητες και σήκωσαν τα μανίκια. Χτυπήθηκαν με τα μικρομάγαζα και τη διαφθορά. Βρίσκουν χρήματα σε «νεκρούς» κωδικούς, λειτουργούν ως σύγχρονοι μάνατζερ και κάνουν φύλλο και φτερό το ΕΣΠΑ χρηματοδοτώντας με στρατηγική χρήσιμες υποδομές αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τα πλεονεκτήματα των πόλεών τους στο εξωτερικό. Στέκονται δίπλα στους άνεργους, τους φτωχούς και τους αστέγους, υποκαθιστώντας συχνά το κεντρικό κράτος, παρέχοντας περίθαλψη, σίτιση, φροντίδα σε συνεργασία με εθελοντικές οργανώσεις. Δίνουν φωνή στους νέους και στηρίζουν έμπρακτα κοινότητες νέων επιχειρηματιών στη μεταποίηση, στον τουρισμό και στις νέες τεχνολογίες.

Διανύουμε τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα με τραυματισμένο τον κοινωνικό ιστό και την οικονομία μας συρρικνωμένη. Οι δήμοι καλούνται να επωμιστούν μεγαλύτερο βάρος από ό,τι ενδεχομένως μπορούν, ενώ η οικονομική δυσπραγία κάνει το έργο να μοιάζει τιτάνιο. Όμως τα μέσα τα δημιουργεί αυτός που έχει όραμα, στόχους και ανθρώπους που πιστεύουν ότι τίποτε δεν είναι προκαθορισμένο. Μέσα από τις σημερινές δυσκολίες, όλοι ανακαλύπτουμε και πάλι τη σημασία της χρηστής διοίκησης, της ευθύνης και της λογοδοσίας στον τόπο μας. Ως πολίτες, διεκδικούμε περισσότερα και θέλουμε πλέον να ελέγχουμε αυτούς που εμπιστευόμαστε με την ψήφο μας. Χρειαζόμαστε ευκαιρίες να προχωράμε ενωμένοι και όχι αφορμές για διαιρέσεις και πολιτικές αντιπαραθέσεις που εξυπηρετούν όσους δεν έχουν νέες ιδέες και πρόγραμμα.

Οι πόλεις μας είναι το σύγχρονο πεδίο άσκησης της πραγματικής πολιτικής. Γι’ αυτό, σε αυτήν τη νέα, δύσκολη, αλλά προκλητική εποχή για την τοπική αυτοδιοίκηση, χρειαζόμαστε νέες ιδέες, στρατηγική και δυναμισμό. Αυτό σημαίνει ότι ο ρόλος της νέας γενιάς δεν πρέπει να είναι μόνο διεκδικητικός, αλλά καταλυτικός και ηγετικός. 

*Ο Ευάγγελος Ντηνιακός είναι δικηγόρος.

www.protagon.gr