Οι εισαγωγές μου σε άρθρα περί ψυχοτρόπων (ψυχοδραστικών) ουσιών ήταν ανέκαθεν “πικάντικες”
— έπαιρνα το θέμα, του τον σφύριζα μέχρι να αιμοραγήσει από τα αυτιά,
σταματούσα για να θαυμάσω το έργο μου, και συνέχιζα να το βατεύω μέχρι
να ξεψυχήσει στην όλο αγάπη αγκαλιά μου από υπαραχνοειδή αιμορραγία!
Θα
σε αντιμετωπίσω λίγο ως ηλίθιο που τον τυφλώνουν οι (ιδεολογικές και μη)
αγκυλώσεις του και δεν μπορεί να δει πίσω από το “ύφος” και
τον τρόπο εκφοράς του λόγου, εξηγώντας σου το προφανές: πίσω από τις
υπερβολές, τον σουρεαλισμό, το ξεχείλωμα γεγονότων, την σάλτσα και το “γελοίο” της κατάστασης, που το έπαιρνες για αστείο και γελούσες, υπάρχει ο καυτηριασμός “κακώς κειμένων” της όλης “ντραγκ κάλτσα“.Αν κάπου μέσα σε όλα αυτά έχεις δει τον εαυτό σου, φίλους σου ή αν σου έχουν θυμίσει σκηνικά της ζωής σου, τότε αυτό είναι καλός λόγος για να ανησυχήσεις.
Αποτελείς μέρος του προβλήματος, που στο σύνολό του θα δεις να αναφέρονται σε αυτό πολλοί ως “το πρόβλημα των ναρκωτικών“. Αν σχετίζεσαι με τις ουσίες σε άλλο επίπεδο και δεν αναγνωρίζεις τον εαυτό σου μέσα σε αυτά τα σκηνικά, τότε αποτελείς ένδειξη πως το πρόβλημα δεν είναι “των ναρκωτικών“.
Το εν λόγω πρόβλημα, είναι ένα πρόβλημα που έχει αναλυθεί ad nauseum σε πολλά επίπεδα , θα έχεις πετύχει, αν το έχεις ψάξει στο ελάχιστο, πάμπολλες θέσεις: από “ουσίες που επίτηδες τις αφήνει το κράτος να κυκλοφορούν για να κάμπτεται το επαναστατικό μπρίο του προλεταριάτου και να υποδουλώνεται στην καπιταλιστική μηχανή” μέχρι “μάστιγας των νέων“,”ανυπέρβλητων σωματικών εθισμών“, “πειρασμών του Διαόλου” ή απλά του “βρώμικου κέρδους εις βάρος ανθρώπινων ζωών“.
Το σημερινό άρθρο έρχεται όχι για να συμπεριλάβει τα πάντα και να αποτελέσει “διδακτορική διατριβή” πάνω στο πρόβλημα αλλά για να εκθέσει μερικές οπτικές που υποπροβάλλονται σε σχέση με άλλες πιο δημοφιλείς — βούτα το δάχτυλό σου στο μέλι και πες μας τι γεύση έχει!
Ας κάνουμε ζουμ στο θέμα, εστιάζοντας σε δυο τύπους χρήστη που θα μας βοηθήσουν στην σημερινή μας τσάρκα!
Υπάρχει ένα τεράστιο φάσμα χρηστών και χρήσεων, το οποίο είναι δύσκολο να καλυφθεί πλήρως. Θεωρώ πως έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον δυο κατηγορίες: η μια “στερεοτυπική”
και “γνωστή” και η άλλη “νεοανερχόμενη” και “εκτός χάρτη” για πολλά άτομα που συζητάνε το θέμα του “προβλήματος των ναρκωτικών” — οι δυο κατηγορίες , “στερεοτυπικά” παρουσιασμένες παρακάτω για να βγάλεις γούστα ή να τσιτώσεις, βοηθάνε μέσω των χαρακτηριστικών τους να υπογραμμιστούν κεντρικά ζητήματα του προβλήματος που ίσως μας πάνε στον βαθύτερο, πιο ανθρώπινο και πιο προσωπικό πυρήνα του, μακριά από κουρασμένες “μαζικές“/”αμιγώς κοινωνικές” θεωρήσεις. Υποδέξου τον χρήστη “παλαιάς κοπής” και τον “smart” χρήστη.
Ο χρήστης “παλαιάς κοπής” είναι ο αρχετυπικός “χρήστης ναρκωτικών/τοξικομανής” της κοινωνίας μας, ένα τρομαχτικό -για την “καθωσπρέπει κοινωνία” αλλά και όσους τον νοιάζονται- poster child της “μάστιγας των ναρκωτικών“. Οι ουσίες στις οποίες κατέληξε και οι οποίες τον έφεραν σε αυτό το χάλι, που κάνει μπαμ από χιλιόμετρα, είναι: η ηρωίνη, πάσης φύσεως κατασταλτικά/ηρεμιστικά φάρμακα και μια πουτανιά νόμιμου αλκοόλ για να δέσει η ιστορία. Η συνηθισμένη ροή της ιστορίας τον θέλει είτε να πεθαίνει από την έξη του, είτε να τον υποδέχονται κέντρα απεξάρτησης.
Ο χρήστης της νέας γενιάς (ο σμαρτάκιας) είναι φρουτάκι αρκετά γνωστό “στην αλλοδαπή“, αν και πλέον έχουμε άξια εγχώρια δείγματα. Συνήθως δεν πρόκειται για αυτό που θα ονόμαζαν οι περισσότεροι “τελειωμένο” — έχει λέγειν, ίσως και γνώση επί του θέματος, δεν κάνει “μετάνοιες” στην πλατεία, είναι φοιτητάκι σε κάποια πόλη, ψωνίζει από το διαδίκτυο τις ντρόγκες του τις οποίες πολλές φορές καταναλώνει στην φυσική του θέση καρφωμένο μπροστά στον υπολογιστή, ακούει και Sepultura άμα λάχει! Στην πλειονότητα περιπτώσεων, αυτό που τον σώζει από τον “φαινότυπο” που παρουσιάζει ο “παλαιάς κοπής χρήστης” είναι το περιστασιακό της χρήσης και το ότι δεν πολυμπλέκει με τις πιο επικίνδυνες κλάσεις ουσιών — μπλέξε τον με οπιοειδή, κάνε τον κουδούνι από την οξυκωδώνη και δεν θα αργήσει να “υποπέσει” σε “χαμηλότερες στιβάδες“. Στα στραβοπατήματά του παίζει να τον πετύχεις “με θέματα” (εντός ή εκτός ψυχιατρείου) από τα πολλά “κουμπιά” ή τα “τριπάκια“.
Σύνηθες και ευτυχές σενάριο -για τα κυβικά του και τις προδιαθέσεις του πάντα- είναι μεγαλώνοντας να τα αφήσει όλα τούτα πίσω ως “έζησα και εγώ την έξαλλη νιότη μου” και να μιλάει στα νιούμπια για “τις ντρόγκες” με ύφος δέκα καρδιναλίων (“έχω φάει και ξέρω“).
Οι λόγοι για τους οποίους θέλουν άτομα των παραπάνω κατηγοριών να κάνουν χρήση ποικίλουν — από τα πιο στερεοτυπικά “για να ξεχνιέμαι” των πρώτων ως τα πιο “χαϊστικά” των δεύτερων, όπου η ουσία χρησιμοποιείται άλλοτε ως διασκέδαση, άλλοτε ως συμπλήρωμα σε ήδη ευχάριστη δραστηριότητα και άλλοτε για να σπάσει λίγο αυτή την καταραμένη αστική βαρεμάρα (αντιμετώπιση “προβλήματος” πολυτελείας; Εσύ αποφασίζεις!).
Όπως και να έχει χοντρικά η χρήση των ουσιών στην πλειονότητα των περιπτώσεων μπορεί να ιδωθεί ως προσαρμοστική απόκριση έναντι ενός ερεθίσματος (π.χ. πρόβλημα) ή μιας απαίτησης — προσαρμοστική αντίδραση είναι ουσιαστικά η υιοθέτηση συμπεριφορών από εσένα έτσι ώστε να “την παλέψεις” και να διατηρήσεις την ψυχολογική σου ομοιόσταση.
Ορισμένες τέτοιες αποκρίσεις είναι από ουδέτερες έως επωφελείς (π.χ. όταν έχω μεγάλο φόρτο εργασίας μού έχω μάθει να αρχίζω τις δουλειές μου μια ώρα νωρίτερα, ώστε να είναι όλα έτοιμα στην ώρα τους) μέχρι και επιζήμιες (π.χ. αντιμετωπίζω το άγχος της δουλειάς με μεθύσι ή όταν διαφωνώ περνάω σε παθητικά επιθετικές συμπεριφορές) –τότε ονομάζονται και δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές. Κοινώς, “στραβοέμαθες” ή “αντιμετωπίζεις τις καταστάσεις με τρόπο που δεν σε συμφέρει/μη υγιή“.
Μια συμπεριφορά θα μπορούσε να είναι εν δυνάμει δυσπροσαρμοστική, όπως π.χ. ο συνδυασμός του “περνάω καλά” με το “κάνω χρήση κάποιας ουσίας“, αν τον “συνηθίσεις” και συνδέσεις μέσα σου άρρηκτα αυτές τις δυο έννοιες. Άλλο να περνάς τα Σ/Κ με χορό, βόλτες και ταινίες και άλλο να το περνάς “σαμπλάροντας” τα τελευταία RC που σου ήρθαν στο ταχυδρομείο — διαφέρουν ελαφρώς τα ρίσκα. Τα προβλήματα ξεκινάνε όταν παγιωθούν δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές, μετά από τις οποίες το άτομο τείνει να αγνοεί προειδοποιητικά σημάδια (μέχρι και εξόφθαλμα “συμπτώματα“) που κάποιος χωρίς τέτοιες τάσεις δεν θα αγνοούσε: από την οποιαδήποτε έκπτωση σε κοινωνικά/εργασιακά ζητήματα, μέχρι θέματα βλάβης υγείας για ορισμένες ουσίες και ορισμένους τύπους χρήσης — σε αυτά τα τελευταία στάδια, το πρόβλημα “γνωστοποιείται” και σε άλλους και αποτελεί το “πρόβλημα των ναρκωτικών“.
Ποια τα αίτια της χρήσης, και ποια τα αίτια του
προβλήματος;
Drugs do work — να γιατί οι άνθρωποι από την απαρχή της ιστορίας κάνουν παρέα με “παράξενα μόρια” και “αλλόκοτα φυτά“!
Προσφέρουν δυνατές εμπειρίες, συναισθήματα “εκτός της καθημερινής/συνηθισμένης παλέτας συναισθημάτων“, με σχετική επαναληψημότητα και “on demand” — γρήγορα και αξιόπιστα.
Ίσως πιο γρήγορα, πιο αξιόπιστα και πιο έντονα από οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα — αν διαφωνείς, και θεωρείς μια δραστηριότητα πιο έντονη, τότε “το άτομο που γνωρίζει τα απαγορευμένα” μπορεί να χαμογελάσει προσθέτωντας “φαντάσου λοιπόν να την συνδυάσεις με κάποια ουσία που δρα ως μεγεθυντής αισθήσεων/συναισθημάτων“.
Τούτο, όμως, είναι η κορφή του παγόβουνου — μήπως η πλειοψηφική αντίληψη για αυτά τα θέματα είναι ελαφρώς στρεβλή;
Το “πρόβλημα των ναρκωτικών” είναι πιθανότατα άστοχο ως όρος. Περισσότερο νόημα έχει η συγκεκριμενοποίησή του σε “προβληματική χρήση ουσιών από ορισμένους ανθρώπους” — οπτική που μεταθέτει την ευθύνη από ένα μάτσο μορίων ετερογενούς σύστασης, μηχανισμών δράσης και αποτελεσμάτων στο πλέον προβληματικό κομμάτι της εξίσωσης, που όμως, εν αντιθέσει με τις ουσίες, διαθέτει συνειδητότητα και βούληση: τον ίδιο τον άνθρωπο. Αξίζει να αναφερθεί, προφανώς, πως διαφορετικές ουσίες έχουν διαφορετικό προφίλ ασφάλειας, αλλά τούτο μας έχει απασχολήσει στο παρελθόν.
Αν προσέξεις λίγο τριγύρω σου, θα δεις πως δεν υπάρχει στην “κοινωνική συνείδηση” διαχωρισμός μεταξύ παθολογικής (προβληματικής) χρήσης και μη-προβληματικής χρήσης — για όσες ουσίες υπάρχει, αυτές δεν έχουν περάσει “στον κόσμο” ως ναρκωτικά (βλέπε ιατρική χρήση οπιοειδών, τσιγάρο, καφές, αλκοόλ).
Η χρήση τείνει να θεωρείται a priori παθολογική, και έτσι τα αίτια που οδηγούν στην όποια χρήση περιγράφονται από το ίδιο μοτίβο: είναι τα “κλασικά” και έχουν κλασικό αρνητικό πρόσημο.
Εδώ θα βρεις το “χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο“, τις “διαταραγμένες οικογενειακές σχέσεις” (“παιδιά χωρισμένων γονέων“), τις “κακές παρέες” ως αίτιο ή ως καταλυτικό παράγοντα, την “αδυναμία χαρακτήρα“, την “αυτοχορήγηση φαρμάκου για υπερκάλυψη ψυχολογικών/ψυχιατρικών προβλημάτων” (θεωρία self-medication) και οτιδήποτε θα μπορούσε να συμπληρώσει μια συνηθισμένη “μας-λέει-τα-ήδη-ειπωμένα” μελέτη επί του θέματος.
Μια πιο φρέσκια και μειοψηφική οπτική εισαγάγει την σύλληψη πως… όχι, τα αίτια δεν χρειάζεται να έχουν αρνητικό πρόσημο ή παθολογικό βάρος. Υπολογίζει πως υπάρχει έμφυτη τάση στον άνθρωπο να κάνει πράξεις που αλλάζουν τον τρόπο που νιώθει/σκέφτεται, τάση που τον κάνει να κυνηγάει το “καινούργιο“: ίσως μεγάλο μέρος του καθημερινού ελεύθερού σου χρόνου να αφιερώνεται σε αυτή σου την τάση, μόνο που τα μέσα που χρησιμοποιείς να μην έρχονται σε μορφή σκόνης/υγρού/χαπιού/καπνιστικής ύλης — οπότε να μην τα καταλογίζεις ως “ανήθικα“, “ύποπτα” ή “μεταξύ μας, μην βγει τούτο παραέξω“.
ουσίες.
Αν είσαι, όμως, έξυπνος, ίσως να φλερτάρεις περισσότερο με την ιδέα της επαφής με αυτές τις ουσίες (ψάξε και για novelty seeking).
Αν θεωρήσουμε πάντως πως τα στερεότυπα δεν είναι τόσο ξεκάρφωτα και έχουν ένα ψήγμα αλήθειας (πολλές φορές παρανοημένης ή παραμορφωμένης), η συνεισφορά των κλασικών αίτιων “με αρνητικό πρόσημο” μπορεί να εξηγηθεί σχετικά απλά: σε άτομα τα οποία προέρχονται από αυτά τα υπόβαθρα υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να εκδηλώσουν γενικότερα δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές, πόσο μάλλον στον τομέα των ψυχοδραστικών ουσιών όπου τα στραβοπατήματα μπορούν να είναι καθοριστικότατης φύσης για την πορεία του ατόμου — και με αποτελέσματα εμφανέστατα σε τρίτους.
Η αδυναμία διαχείρισης από την πλειοψηφία των ανθρώπων αυτών των ουσιών και των καταστάσεων που προσφέρουν μπορεί να εντοπιστεί και σε πιο “κοινωνικό” επίπεδο (κοινωνικό και προσωπικό αλληλεπιδρούν).
Σε πρώτη φάση μπορεί να “ενοχοποιηθεί” αυτή η ταλαίπωρη παιδεία και η ακόμα πιο ταλαίπωρη καλλιέργεια, που έχουν επωμιστεί όλα τα δεινά του κόσμου. Μπορούμε να πούμε πως χρειάζεται κριτική σκέψη, χαλιναγώγηση των επιθυμιών (κατά τους ηδονιστές, η καθαρή απόλαυση ισούται με την απόλαυση μείον τις αρνητικές επιπτώσεις, φρόντισε το πρόσημο να μην βγει αρνητικό), βασικό επίπεδο γνώσης ή τρόπων εντοπισμού έγκυρης πληροφορίας.
Αυτές είναι ποιότητες που αν τις έχει κάποιος, το τελευταίο που θα τον απασχολήσει θα είναι το αν θα αναπτύξει προβληματική σχέση με τις ψυχοτρόπες ουσίες. Πιθανότατα θα έχει λύσει και άλλα ζητήματα στην ζωή του και δεν θα τίθεται θέμα κακής χρήσης/κατάχρησης ουσιών.
Μια πολύ ενδιαφέρουσα οπτική είναι και η έλλειψη κοινωνικού πλαισίου αναφοράς όσον αφορά τις ψυχοτρόπες ουσίες: πολύ απλά, ως κοινωνία δεν “γνωρίζουμε ιστορικά” μεγάλο μέρος αυτών των ουσιών, οπότε δεν έχει αναπτυχθεί ένα πλαίσιο χρήσης που να ορίζει σχεδόν “ενστικτωδώς” στο άτομο τι τύποι χρήσης υπάρχουν και πώς γίνονται αυτοί χωρίς να δημιουργηθεί πρόβλημα.
Ένα ιστορικό παράδειγμα εδώ είναι τα “ινδιανάκια” στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού: για χιλιετηρίδες διαχειρίζονταν μια χαρά το πεγιότ, την μεσκαλίνη δηλαδή, που για τους Δυτικούς είναι στους πίνακες επικινδυνότητας και παράνομου στάτους “εκεί ψηλά με την ηρωίνη“, αλλά την πάτησαν με το νεοφερμένο αλκοόλ — και δώστου πιώματα, δώστου αλκοολισμός.
Κοινωνικά η χρήση του πεγιότ ήταν αποδεκτή υπό συγκεκριμένες θρησκευτικές προϋποθέσεις, οι οποίες έθεταν όρια και ταμπού, πράγμα το οποίο δεν υπήρχε για το αλκοόλ — το πρώτο δεν τους δημιούργησε πρόβλημα, το δεύτερο μας έχει δώσει το στερεότυπο του “αλκοολικού γηγενή“.
Σύγκρινε εδώ αυτή την εικόνα με τον “παππού και την παραδοσιακή πόση τσίπουρου” (“παραδοσιακό“, εδώ, με την έννοια του δομημένου πλαισίου αναφοράς). Το πλαίσιο αναφοράς που έχουμε ως “δυτική κοινωνία” είναι αυτό της “μόνο ευφορικής” ή “διασκεδαστικής” χρήσης και αυτής μόνο για συγκεκριμένες ουσίες — οι ουσίες που δεν είναι “καταγεγραμμένες” στο πλαίσιο βρίσκονται στην περιοχή “ταμπού“. Για αυτές τις ουσίες “στραβομαθαίνεις” και λαμβάνεις πλαίσιο αναφοράς “εξωσχολικά“: από χρήστες στην παρέα, που κάνουν χρήση με τους όποιους κανόνες, χούγια και εμπειρικές “γνώσεις” τους χαρακτηρίζουν.
Και εδώ όμως, όσο υποκουλτούρα και να το παίζεις, παρεισφρέει το ευρέως αποδεκτό κοινωνικό πλαίσιο αναφοράς και τα ταμπού, και ενσωματώνεται στα καμώματα σου: η χρήση παραμένει ευφορικού τύπου, σαν να παίζεις όπως ο παππούς με ένα άλλο είδος “αλκοόλης“, και έχεις επιπρόσθετα και ενοχικά συμπλεγματάκια, τα οποία μπορούν να σου βγουν και ως αντίδραση — διότι γνωρίζεις πως “σπας το ταμπού, δεν είναι αλκοόλη η “αλκοόλη” σου“. Εδώ, το πρόβλημα των ενοχών ενισχύεται και από τον στιγματισμό της ευφορικής χρήσης ως “βρώμικης” (και όχι ως εν δυνάμει προβληματική “αν δεν έχεις τα μάτια σου δεκατέσσερα“) έναντι “καθαρότερων” απολαύσεων — ένα ηθικιστικό κατάλοιπο που τόσο λατρεύει η κοινωνία. Θα μου πεις, εδώ η κοινωνία τραβάει ακόμα ζόρι με χρώμα δέρματος και σεξουαλικότητα, δεν θα περίμενες τίποτα λιγότερο.
Μια νοσηρή προέκταση της νοοτροπίας του στιγματισμού είναι και η αντίδραση της σχεδόν χαιρέκακης παραδοχής “δίκαιης τιμωρίας” όταν ένα άτομο βρει το μπελά του από “τις ουσίες“. Τέτοιες συμπεριφορές δεν επιτυγχάνουν “παραδειγματισμό“, αλλά ίσα ίσα κάνουν το άτομο που έχει το πρόβλημα να στρέφεται περισσότερο στα “μόνα άτομα που τον καταλαβαίνουν“: στους φίλους χρήστες που μοιράζονται “χούγια“.
Χμ,τι νέο παίζει στην αντιμετώπιση του όποιου προβλήματος;
Πέραν των απαγορεύσεων, που δεν φαίνεται να λειτουργούν τόσο καλά ή φαίνεται να λειτουργούν νομικώς επιλεκτικά εις βάρος μόνο κάποιων συγκεκριμένων επιλογών, υπάρχουν και νέες τάσεις στην αντιμετώπιση του όλου θέματος.
Harm
Reduction
Ο δρόμος της “ελαχιστοποίησης της πιθανής ζημιάς” βασίζεται στην παραδοχή πως οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, όπως και να έχει, ανεξαρτήτως απαγορεύσεων, κινδύνων και ηθικιστικών νουθεσιών — κινείται λοιπόν σε δυο άξονες: στην μείωση μέχρι και εκμηδενισμό των κινδύνων, οι οποίοι δεν προκύπτουν άμεσα από την φύση της εκάστοτε ουσίας αλλά από “δορυφορικούς κινδύνους“, που προκύπτουν από το νομικό και κοινωνικό στάτους αυτών των ουσιών, όπως επίσης και στην μείωση των κινδύνων που προκύπτουν από λάθη στην χρήση ουσιών, έτσι ώστε να περιοριστούν οι βλάβες σε ατομικό επίπεδο και κατά συνέπεια σε κοινωνικό (βάλε εδώ και κρατικές δαπάνες).Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται, για παράδειγμα, η δημιουργία ενός shooting gallery -ας αναφερθούμε στον μεγάλο μπαμπούλα- όπου οι χρήστες ηρωίνης μπορούν να προμηθεύονται καθαρές σύριγγες (βλέπε AIDS, Ηπατίτιδες, πάσης φύσεως μολύνσεις) για την χρήση ηρωίνης που έτσι και αλλιώς θα έκαναν. Αν είσαι τακτικός των φεστιβάλ ή των “ψαγμένων” κλαμπ στην αλλοδαπή, ίσως επίσης να έχεις προσέξει και “σκηνές/stand πρώτων βοηθειών” ή αντιμετώπισης “κρίσεων“, όπως επίσης και κάτι περίεργους πάγκους όπου τεστάρουν τις “σκόνες” και τα χαπάκια σου.
Σκοπός των πρώτων είναι να μην αφήσουν στους “ειδήμονες” της παρέας σου την αντιμετώπιση φρικαρισμάτων ή εκτάκτων καταστάσεων υγείας που μπορούν να προκύψουν όταν εσύ κατεβάζεις τα ψυχοτρόπα με τις χούφτες για να “περάσεις καλά“, αλλά να σε βοηθήσουν άτομα που πραγματικά ξέρουν τι κάνουν και έχουν ιατρικές ή ψυχολογικές/ψυχιατρικές γνώσεις.
Σκοπός των δεύτερων είναι να μην σε αφήσουν στις διαβεβαιώσεις του όποιου ημιμαθή φραγκόδουλου ντιλεράκου ή στις αποψάρες του “έχω-φάει-πολλά-και-ξέρω” φιλαράκου, όσον αφορά την ποιότητα αλλά και τις προσμίξεις των ουσιών που σκοπεύεις να πάρεις, αλλά να στα τεστάρουν με αντικειμενικό, αδιαμφισβήτητο τρόπο (π.χ. με test kits) και να σε κεράσουν και έναν γύρο πληροφορία, μπας και την δεις λίγο διαφορετικά.
Οι παραπάνω εκδοχές του harm reduction είναι οι πιο ακτιβιστικές, υπάρχουν όμως και πιο “εύκολες“, low budget προσεγγίσεις, οι οποίες εστιάζουν κυρίως στην ενημέρωση. Προσπαθούν να εξασφαλίσουν το ότι δεν θα την πατήσεις μέσω ημιμάθειας και μύθων που έχεις ακούσει και καταπιεί αμάσητα. Έτσι, σου μαθαίνουν τι κινδύνους έχει κάθε ουσία (πιο αντικειμενικά από μια καμπάνια αποτροπής και εκφοβισμού), σου μαθαίνουν τι σημαίνει μιλιγκράμ, πώς να τα ζυγίσεις και ποια η ενεργή δόση της κάθε ουσίας, ώστε να μην τα τινάξεις από υπερδοσολογία — προάγοντας αυτό που ονομάζουν “υπεύθυνη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών“.
Ένα μέτρο που εμπίπτει εντός της λογικής ελαχιστοποίησης των κινδύνων, είναι και αυτή η αποποινικοποίηση που τόσο μανιασμένα ζητάς, πολλές φορές μονάχα για το αγαπημένο σου βοτάνι, αγνοώντας όλες τις άλλες ψυχοδραστικές ουσίες. Στο πλαίσιο του harm reduction, μια τέτοια κίνηση αφαιρεί εκείνο το μέρος του κινδύνου των ουσιών που δεν προκύπτουν από τις ουσίες αλλά από παρανομία, στίγμα, νοθείες, εμπλοκή σε “παράξενα” μονοπάτια για την απόκτησή τους κτλ.
Benefit
maximization
Το Benefit maximization δεν θα το βρεις εύκολα να τριγυρνάει ως όρος, πόσο μάλλον ως συμπεριφορά — ο όρος αυτός μπορεί να προταθεί σαν αντιδιαστολή στους εγγενείς περιορισμούς των αξόνων κίνησης του harm reduction. Η βελτιστοποίηση των οφελών ξεκινάει από την ίδια παραδοχή, δεν δέχεται όμως στην έμμεση παραδοχή της ελαχιστοποίησης ζημιάς πως η καλύτερη έκβαση είναι η εκμηδένιση του κινδύνου ή πως σώνει και καλά πάντα υπάρχει ο κίνδυνος. Αν η harm reduction προσέγγιση ξεκινάει από αρνητικό πρόσημο και στην καλύτερη καταλήγει στο μηδέν, η μεγιστοποίηση των οφελών κάνει την παραδοχή πως ορισμένες ουσίες μπορούν να έχουν οφέλη για τον χρήστη και έτσι πραγματεύεται το θέμα στο θετικό εύρος τιμών του.
του.
Τούτες ουσιαστικά έρχονται να επαληθεύσουν με αντικειμενικό και επιστημονικό τρόπο τις ανεκδοτολογικές, υποκειμενικές αναφορές πολλών χρηστών που θεώρησαν πως βοηθήθηκαν από συγκεκριμένες κλάσεις ουσιών (ψυχεδελικές, εντακτογόνες ουσίες κτλ).
Ουσιαστικά ο λόγος γίνεται είτε για ψυχοθεραπευτική χρήση έναντι παθολογικών περιπτώσεων, είτε για βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε περιπτώσεις που δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν παθολογικές αλλά έχουν τα θεματάκια τους (βλέπε εδώ τα κομπλεξάκια σου, το ρεβό σου το κεφάλι, τις παράνοιες και τις φρίκες σου, εκείνα τα άσχημα υπολείμματα της παιδικής σου ηλικίας, που μπορεί τα μαλλιά σου να άρχισαν να πέφτουν μα δεν τα απέβαλες ακόμα κτλ).
Εδώ πλέον δεν μιλάμε σώνει και καλά για μια χρήση που την περιγράφει ενεστώτας και μέλλοντας διαρκείας -όσο πιο συχνές οι επαφές, εξάλλου, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να “στραβώσει” η υπόθεση και να ζητάς harm reduction- ούτε για “σώσιμο μέσω του καθαρά περιστασιακού της επαφής” αλλά για στοχευμένη και έξυπνη χρήση. Ουσίες, λοιπόν, ως εργαλεία και όχι ως “διαφυγή” ή ως υποκατάστατο “διασκέδασης“.
Τι μπορώ να κάνω εγώ;
Αν γνωρίζεις στο ελάχιστο την όλη νοοτροπία μου, γνωρίζεις πως τείνω -σε αντιδιαστολή με άτομα που περιμένουν “κοινωνικά ξυπνήματα” δια μαγείας και “ώριμες ταξικές ανακατατάξεις“- να εστιάζω στην ευκολότερη “μονάδα” που μπορεί να αλλάξει, διότι βρίσκεται εντός του εύρους σου, είναι… μονάδα με την οποία έχεις καθημερινή επαφή και για την οποία δεν χρειάζεται να οργανωθούν ψηφίσματα και συλλογικές κινητοποιήσεις για να κουνηθεί κάτι: εσύ.
Το πρώτο που μπορείς να κάνεις είναι να ενημερωθείς αξιόπιστα για αυτά τα θέματα και πιθανότατα να ενημερώσεις και άτομα που ενδιαφέρονται — οι πηγές είναι πάμπολλες, μην τα ξαναλέμε, οπλίσου με κριτική σκέψη, κάνε και καμιά υπερωρία για να γεμίσεις τυχόν κενά γνώσεων και όρμα στον πατσά.
Η πληροφόρηση μειώνει τους κινδύνους (αν σε ενδιαφέρει μόνο τούτο, όπως πολλά παιδάκια εκεί έξω) αλλά και σου δείχνει πράγματα που μπορούν να κάνουν αυτές οι ουσίες μα δεν γνώριζες.
Το ελάχιστο: δεν θα τρως παπά όταν μπουρδολόγοι πάσης φύσεως “με πλούσιο εμπειρικό ή θεωρητικό βιογραφικό” μιλάνε για τούτες — αν είσαι χρήστης, ετοιμάσου να βρεις και στοιχεία που ίσως σε βγάζουν λάθος ή που κράζουν την ως τώρα αντιμετώπισή σου.
Ένα άλλο βήμα που ίσως σου φανεί λίγο αστείο, είναι αυτό που τόσα χρόνια σπρώχνουν πάσης φύσεως αντισεξιστές, φεμινιστές και πολιτικορθάντζες και που ως ένα σημείο έχουν δίκαιο: η γλώσσα που χρησιμοποιείς μεταλαμπαδεύει ιδέες, κουβαλάει “φορτίο“, ορίζει εκείνες τις πτυχές της πραγματικότητας που είναι πιο “λεπτές” και “θέμα ερμηνείας“. Άλλαξε τον τρόπο που μιλάς και την ορολογία που χρησιμοποιείς για αυτές τις ουσίες: είναι αστείο να ακούς άτομα (πόσο μάλλον… έξυπνους, προσεκτικούς χρήστες) να αναφέρονται σε ουσίες που δεν είναι ετυμολογικά και εννοιολογικά “ναρκωτικά” ως τέτοια, όπως επίσης αστείο παραμένει να επιμένεις να χρησιμοποιείς ρήματα και όρους που ταιριάζουν καλύτερα σε πιάτσες διότι “σε αυτά έμαθες“. Χμ, όπως “έμαθες σε αυτά” και διαμόρφωσαν τον τρόπο σκέψης σου (π.χ. παραμένεις “πιατσέος” παρά τις “ανώτερες σπουδές σου” στο θέμα), έτσι και με την χρήση ορθότερης, αντικειμενικότερης γλώσσας μπορείς να αναδιαμορφώσεις τον τρόπο σκέψης σου και τον τρόπο σκέψης άλλων. Δες το σαν κριτική, σαν peer pressure/κοινωνική πίεση, στη οποία τόσο εύκολα λυγάει το είδος μας.
Πάνω από όλα όμως “oh, behave!“: αν οι παραπάνω λεξιλογικές αστοχίες είναι αστείες, τότε είναι γελοίο το να καταρρίψεις τις όποιες “εναλλακτικές” θεωρήσεις σου επί του θέματος, ακολουθώντας την “πεπατημένη οδό” στα θέματα ψυχοδραστικών ουσιών. Κάνε έμπρακτα την διαφορά — το ζωντανό παράδειγμα μιλάει καλύτερα και από τόμους με θεωρητικές αράδες.
Όχι τίποτε άλλο, θα γελάει μαζί σου μέχρι και ο πιο τελειωμένος μαστούρης, τι θα πει ο κόσμος! Σε “έπιασε” από τις βυζότριχες αυτό το τελευταίο, τσακαλάκι μου, ε;
Ως την επόμενη Παρασκευή, κάνε μια αλλαγή από μαζούτ σε Super αμόλυβδη στον εγκέφαλό σου, να καθαρίσει λίγο ο κινητήρας και θα με θυμηθείς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου