Της Χριστίνας Παυλίδου .
www.protagon.gr
Στον
«Guardian» διαβάζω για τις φυλακές στο νησί Μπαστόι της Νορβηγίας, στα
ελληνικά ΜΜΕ για τις φυλακές Μαλανδρίνου και Δομοκού απ΄ όπου πέρασαν οι
διαβόητοι Αλβανοί δραπέτες των φυλακών Τρικάλων. Στη μεν, οι
κρατούμενοι διαμένουν σε ατομικό δωμάτιο με προσωπική τουαλέτα,
κομπιούτερ και τηλεόραση. Στις δε, οι κρατούμενοι στοιβάζονται σε
κουκέτες κι έχουν συγκεκριμένα ωράρια δημόσιας υγιεινής. Και στις δύο ο
στόχος είναι ένας: η τιμωρία και η μετενσωμάτωση των κρατουμένων σε μια
ομαλή κοινωνική ζωή, μακριά απ΄ την εγκληματικότητα.
Ακούω καθαρά τη σκέψη σας – τι μας συγκρίνει αταίριαστες περιπτώσεις; Σας παρακαλώ, μη βιάζεστε, δεν είμαι αφελής.
Η συγκεκριμένη νορβηγική φυλακή στο νησί Μπαστόι στην πραγματικότητα είναι ένας χώρος εκτοπισμού – ένα νησί 2,6 τ. χλμ., όπου 115 φυλακισμένοι διανύουν τα 5 τελευταία χρόνια της ποινής τους, όποια κι αν ήταν αυτή, ζώντας σε μπάγκαλοους των 5-6 ατόμων, με κοινή κουζίνα. Το προσωπικό των φυλακών είναι κάπου 70 υπάλληλοι, οι 35 από τους οποίους είναι ένστολοι αλλά μόνον 4 μένουν στο νησί το βράδυ – όλοι οι άλλοι αναχωρούν στις 4 το απόγευμα. Το κυριότερο καθήκον των φρουρών είναι η καταμέτρηση των κρατουμένων που γίνεται πολλές φορές μέσα στη μέρα, ενώ το κυριότερο καθήκον των φυλακισμένων είναι η δουλειά -στο πλυντήριο, τη φάρμα, το συνεργείο μοτοποδηλάτων, τον στάβλο- και η κατάρτιση, μέσω ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Στον ελεύθερο χρόνο τους οι κρατούμενοι ψαρεύουν, κολυμπούν ή παίζουν κιθάρα, καθώς ένας πρώην συγκρατούμενός τους επιστρέφει κάθε βδομάδα για να τους μάθει μουσική.
Σ΄ αυτό το νησί το μόνο παράδοξο είναι η απουσία γυναικών και παιδιών – όλα τα άλλα μοιάζουν απολύτως φυσιολογικά. Η περιγραφή λοιπόν μοιάζει τόσο ειδυλλιακή, που αναρωτιέσαι: τελικά, πώς ορίζεται μια «φυλακή»; «Το πνεύμα του νόμου ζητά από όσους έφταιξαν να τιμωρηθούν όχι να υποφέρουν» λέει ο διευθυντής των φυλακών και επεξηγεί: «Η τιμωρία τους είναι η στέρηση της ελευθερίας τους, αν όμως συμπεριφέρεσαι σ΄ αυτούς τους ανθρώπους σαν σε ζώα ενόσω είναι στη φυλακή, θα συμπεριφέρονται σαν ζώα κι όταν αποφυλακιστούν. Εδώ σεβόμαστε τους φυλακισμένους κι έτσι μαθαίνουν κι αυτοί να σέβονται τους άλλους. Φυσικά τους παρακολουθούμε όλη μέρα, διότι στόχος είναι να απογαλακτιστούν απ’ την εγκληματικότητα. Αυτό σημαίνει δικαιοσύνη για την κοινωνία».
Η υποτροπή είναι το μεγάλο στοίχημα των φυλακών – και τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως οι αποφυλακισμένοι από τις φυλακές Μπαστόι παρουσιάζουν υποτροπή κατά 16%, που είναι το χαμηλότερο ποσοστό της Ευρώπης. Οι βασικοί κανόνες της φυλακής είναι τρεις: όχι βία, όχι αλκοόλ, όχι ναρκωτικά. «Δεν αλλάζεις τους ανθρώπους ασκώντας εξουσία πάνω τους» επισημαίνει ο διευθυντής των φυλακών. «Ας είμαστε ρεαλιστές και όχι αφελείς. Ακόμη και οι κακούργοι δικαιούνται να αντιμετωπίζονται σαν ανθρώπινα πλάσματα και η φυλακή Μπαστόι είναι μια αρένα, όπου οι κρατούμενοι μαθαίνουν να αναπτύσσουν την υπευθυνότητα».
Στη Νορβηγία, την πλούσια χώρα των 5 εκ. κατοίκων, οι δεσμοφύλακες ακολουθούν ένα τριετές πρόγραμμα εκπαίδευσης. «Πρέπει να μάθουμε πολλά για τους ανθρώπους, πριν έρθουμε στις φυλακές» λέει ένας φύλακας. «Πρέπει να καταλάβουμε πώς έφτασαν οι άνθρωποι στο έγκλημα, για να μπορέσουμε να τους βοηθήσουμε να βγουν απ΄ αυτό. Ακόμη μαθαίνουμε» συμπληρώνει.
Ναι, ναι, ξέρω τι σκέφτεστε. Η Νορβηγία, μου λέτε, είναι μια πλούσια και μικρή χώρα, που δεν κατακλύζεται από παράνομους μετανάστες, που δεν είναι σταυροδρόμι Ασίας και Αφρικής από όπου προσέρχονται όλης της Γης οι κολασμένοι, που δεν μαστίζεται από κρίση, που έχει ήδη ένα ανεπτυγμένο επίπεδο στο κράτος προνοίας, με άλλα λόγια η Νορβηγία είναι αφεαυτής μια ευνομούμενη πολιτεία. Συμφωνώ σε όλα και δεν κάνω σύγκριση - θα ήταν ερεβώδης. Προσπάθησα απλά να σας μεταφέρω μιαν άλλη φιλοσοφία για την έννοια της «τιμωρίας» - που δεν είναι απλώς πιο συμβατή με τις αρχές, τις αξίες και επιταγές του πολιτισμένου κόσμου μας, κυρίως είναι πιο αποτελεσματική. Και να σας πάω ένα νοερό ταξίδι, για να σας πείσω ότι ο κόσμος δεν είναι ζούγκλα – υπάρχουν και καλές πρακτικές, που πρέπει να τις γνωρίσουμε. Διότι η σοφία, ποτέ, κανέναν δεν έβλαψε.
Ακούω καθαρά τη σκέψη σας – τι μας συγκρίνει αταίριαστες περιπτώσεις; Σας παρακαλώ, μη βιάζεστε, δεν είμαι αφελής.
Η συγκεκριμένη νορβηγική φυλακή στο νησί Μπαστόι στην πραγματικότητα είναι ένας χώρος εκτοπισμού – ένα νησί 2,6 τ. χλμ., όπου 115 φυλακισμένοι διανύουν τα 5 τελευταία χρόνια της ποινής τους, όποια κι αν ήταν αυτή, ζώντας σε μπάγκαλοους των 5-6 ατόμων, με κοινή κουζίνα. Το προσωπικό των φυλακών είναι κάπου 70 υπάλληλοι, οι 35 από τους οποίους είναι ένστολοι αλλά μόνον 4 μένουν στο νησί το βράδυ – όλοι οι άλλοι αναχωρούν στις 4 το απόγευμα. Το κυριότερο καθήκον των φρουρών είναι η καταμέτρηση των κρατουμένων που γίνεται πολλές φορές μέσα στη μέρα, ενώ το κυριότερο καθήκον των φυλακισμένων είναι η δουλειά -στο πλυντήριο, τη φάρμα, το συνεργείο μοτοποδηλάτων, τον στάβλο- και η κατάρτιση, μέσω ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Στον ελεύθερο χρόνο τους οι κρατούμενοι ψαρεύουν, κολυμπούν ή παίζουν κιθάρα, καθώς ένας πρώην συγκρατούμενός τους επιστρέφει κάθε βδομάδα για να τους μάθει μουσική.
Σ΄ αυτό το νησί το μόνο παράδοξο είναι η απουσία γυναικών και παιδιών – όλα τα άλλα μοιάζουν απολύτως φυσιολογικά. Η περιγραφή λοιπόν μοιάζει τόσο ειδυλλιακή, που αναρωτιέσαι: τελικά, πώς ορίζεται μια «φυλακή»; «Το πνεύμα του νόμου ζητά από όσους έφταιξαν να τιμωρηθούν όχι να υποφέρουν» λέει ο διευθυντής των φυλακών και επεξηγεί: «Η τιμωρία τους είναι η στέρηση της ελευθερίας τους, αν όμως συμπεριφέρεσαι σ΄ αυτούς τους ανθρώπους σαν σε ζώα ενόσω είναι στη φυλακή, θα συμπεριφέρονται σαν ζώα κι όταν αποφυλακιστούν. Εδώ σεβόμαστε τους φυλακισμένους κι έτσι μαθαίνουν κι αυτοί να σέβονται τους άλλους. Φυσικά τους παρακολουθούμε όλη μέρα, διότι στόχος είναι να απογαλακτιστούν απ’ την εγκληματικότητα. Αυτό σημαίνει δικαιοσύνη για την κοινωνία».
Η υποτροπή είναι το μεγάλο στοίχημα των φυλακών – και τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως οι αποφυλακισμένοι από τις φυλακές Μπαστόι παρουσιάζουν υποτροπή κατά 16%, που είναι το χαμηλότερο ποσοστό της Ευρώπης. Οι βασικοί κανόνες της φυλακής είναι τρεις: όχι βία, όχι αλκοόλ, όχι ναρκωτικά. «Δεν αλλάζεις τους ανθρώπους ασκώντας εξουσία πάνω τους» επισημαίνει ο διευθυντής των φυλακών. «Ας είμαστε ρεαλιστές και όχι αφελείς. Ακόμη και οι κακούργοι δικαιούνται να αντιμετωπίζονται σαν ανθρώπινα πλάσματα και η φυλακή Μπαστόι είναι μια αρένα, όπου οι κρατούμενοι μαθαίνουν να αναπτύσσουν την υπευθυνότητα».
Στη Νορβηγία, την πλούσια χώρα των 5 εκ. κατοίκων, οι δεσμοφύλακες ακολουθούν ένα τριετές πρόγραμμα εκπαίδευσης. «Πρέπει να μάθουμε πολλά για τους ανθρώπους, πριν έρθουμε στις φυλακές» λέει ένας φύλακας. «Πρέπει να καταλάβουμε πώς έφτασαν οι άνθρωποι στο έγκλημα, για να μπορέσουμε να τους βοηθήσουμε να βγουν απ΄ αυτό. Ακόμη μαθαίνουμε» συμπληρώνει.
Ναι, ναι, ξέρω τι σκέφτεστε. Η Νορβηγία, μου λέτε, είναι μια πλούσια και μικρή χώρα, που δεν κατακλύζεται από παράνομους μετανάστες, που δεν είναι σταυροδρόμι Ασίας και Αφρικής από όπου προσέρχονται όλης της Γης οι κολασμένοι, που δεν μαστίζεται από κρίση, που έχει ήδη ένα ανεπτυγμένο επίπεδο στο κράτος προνοίας, με άλλα λόγια η Νορβηγία είναι αφεαυτής μια ευνομούμενη πολιτεία. Συμφωνώ σε όλα και δεν κάνω σύγκριση - θα ήταν ερεβώδης. Προσπάθησα απλά να σας μεταφέρω μιαν άλλη φιλοσοφία για την έννοια της «τιμωρίας» - που δεν είναι απλώς πιο συμβατή με τις αρχές, τις αξίες και επιταγές του πολιτισμένου κόσμου μας, κυρίως είναι πιο αποτελεσματική. Και να σας πάω ένα νοερό ταξίδι, για να σας πείσω ότι ο κόσμος δεν είναι ζούγκλα – υπάρχουν και καλές πρακτικές, που πρέπει να τις γνωρίσουμε. Διότι η σοφία, ποτέ, κανέναν δεν έβλαψε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου