Γιατί κάποια βιβλία είναι τόσο επικίνδυνα;

http://thearkanproject.com

Κάποτε βρέθηκα με τους γονείς μου σε μία έκθεση βιβλίου. Όταν λοιπόν ο πατέρας μου με ρώτησε αν μου άρεσε κάποιο βιβλίο ώστε να μου το αγοράσει, του απάντησα πως ήθελα να διαβάσω το Κοράνι. Τότε ήταν που η μητέρα μου – προσπαθώντας να προφυλάξει τον ανήλικο τότε γιο της από τις επικίνδυνες διδαχές των αλλόθρησκων που φυσικά αγνοούσε – άσκησε βέτο φωνάζοντάς μου ρητορικά «Μα τι θέλεις; Να γίνεις μουσουλμάνος;». Τότε ήταν που μου έδωσε την εναλλακτική επιλογή να πάρω οποιοδήποτε άλλο βιβλίο εκτός φυσικά από αυτό που ζήτησα. Ο πατέρας μου σιωπηλός, επικροτούσε τη στάση της μητέρας μου κι έτσι εκείνη τη μέρα δε διάβασα κανένα βιβλίο.

Μερικά χρόνια αργότερα, βρέθηκα να αναζητώ βιβλία σχετικά με τη χειραγώγηση των ανθρώπων.
Έτσι, σκέφτηκα πως ένα από τα βιβλία που θα έπρεπε να διαβάσω ήταν και το βιβλίο του Χίτλερ. Όταν λοιπόν έπιασα στα χέρια μου το «απαγορευμένο βιβλίο» με τον επιβλητικό τίτλο «Ο Αγών μου», θυμήθηκα το παραπάνω περιστατικό με το Κοράνι. Παρόλα αυτά, και αν και το μεγαλύτερό του μέρος μου προκάλεσε πλήξη μα κυρίως απέχθεια, ένα κεφάλαιο με τίτλο «Προπαγάνδα & Οργάνωση» μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Στο εν λόγω κεφάλαιο ο Χίτλερ αναλύει μερικούς έξυπνους τρόπους χειραγώγησης.

Σύμφωνα λοιπόν με τον Χίτλερ, στο ερώτημα «Σε ποιον απευθύνεται η προπαγάνδα; Στους διανοούμενους ή στις λιγότερο καλλιεργημένες μάζες;» η απάντηση είναι πως η προπαγάνδα πρέπει να απευθύνεται αποκλειστικά στις μάζες. Ο λόγος είναι πως «για να πείσεις έναν μορφωμένο άνθρωπο για κάτι, θα χρειαστείς μία επιστημονική εξήγηση. Όσο για την προπαγάνδα, έχει τόση σχέση με την επιστήμη όσο και μία διαφημιστική αφίσα με τη ζωγραφική».

Τότε ήταν που συνειδητοποίησα γιατί οι ναζιστές αντιπαθούν τόσο πολύ τους καλλιεργημένους ανθρώπους. Μάλιστα, ο Χίτλερ έτρεφε ιδιαίτερη αντιπάθεια (παράξενο!) για τους καλλιτέχνες. Μετά όμως σκέφτηκα πως ίσως αυτό είναι το τραύμα που του άφησε η απόρριψή του από τη Σχολή Καλών Τεχνών.

Ως προς τον σκοπό της προπαγάνδας, ο Χίτλερ γράφει πως «δεν είναι να μορφώσει, αλλά να τραβήξει την προσοχή της μάζας, ενώ το μορφωτικό της επίπεδο πρέπει να τοποθετείται στα όρια της αποδοχής. Με άλλα λόγια , το επίπεδο της προπαγάνδας πρέπει να βρίσκεται όσο  χαμηλά βρίσκεται το μορφωτικό επίπεδο των περισσοτέρων μαζών του πληθυσμού. Ως εκ τούτου, είναι ανόητο να δώσουμε στην προπαγάνδα τη μορφή της επιστημονικής διδαχής».

Σύμφωνα με τον Χίτλερ, «η δυνατότητα που έχει η μάζα στο να αφομοιώνει είναι εξαιρετικά περιορισμένη και η μέση νοημοσύνη της χαμηλή. Έτσι η προπαγάνδα πρέπει να περιοριστεί σε ελάχιστα σημεία, τα οποία θα προβάλει ως στερεότυπα και για τόσο χρονικό διάστημα, όσο χρειάζεται και ο τελευταίος ακροατής για να καταλάβει και να χωνέψει αυτό που του λένε. Η μεγάλη μάζα κάθε λαού δεν αποτελείται από ανθρώπους που είναι σε θέση να διατυπώσουν μία σωστή κρίση, αλλά από ανθρώπινα πλάσματα διστακτικά, γεμάτα αμφιβολίες και αναποφάσιστα. Η προπαγάνδα λοιπόν δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ανανεώνει το περιεχόμενό της, αλλά να λέει πάντα το ίδιο πράγμα».

Τέλος, σύμφωνα πάντα με τον Χίτλερ, «η προπαγάνδα δεν είναι ανάγκη να αναζητά την ευεργετική για το σύνολο αλήθεια, αλλά να ανακαλύπτει και να αποκαλύπτει την αλήθεια που εξυπηρετεί την ίδια».

Ολοκληρώνοντας το βιβλίο του Χίτλερ, ένα πράγμα ήταν σίγουρο και αυτό ήταν πως, ακόμη κι αν δε γνώριζα το κακό που προκάλεσε στην ανθρωπότητα, δε θα υποστήριζα ποτέ τις απόψεις του και πως δε θα εγκατέλειπα ποτέ τη λογική μου στην έπαρση οποιασδήποτε ανθρώπινης μάζας υπό την καθοδήγηση κανενός. Ο τρόπος που ο Χίτλερ αντιμετωπίζει ακόμη και τους αναγνώστες του βιβλίου του, ο τρόπος που αντιμετώπιζε ακόμη και όσους ήταν έτοιμοι να πεθάνουν γι’ αυτόν χαρακτηρίζοντάς τους «μάζες» και «ανθρώπινα πλάσματα» που «δεν είναι σε θέση να διατυπώσουν μία σωστή κρίση», δε θα μου επιτρέψουν ποτέ να αντιμετωπίσω τα πιστεύω του απλά ως μία άλλη άποψη γιατί πολύ απλά η άποψή του είναι η «εξάλειψη» οποιασδήποτε φωνής αντιλογίας (με οποιοδήποτε μέσο), δηλαδή και της δικής μου. Τέλος, το συμπέρασμα που έβγαλα ήταν πως το μόνο που μπορεί να σώσει έναν δυνητικό οπαδό ενός τέτοιου δόγματος είναι η Παιδεία. Αμφιβάλω αν έστω και ένα (ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΕΝΑ) από τα νεοεισερχόμενα μέλη σε οποιαδήποτε νεοναζιστική οργάνωση έχει διαβάσει αυτό το αναθεματισμένο το βιβλίο! Όσο για αυτούς που χειραγωγούν αυτές τις κατά τα λεγόμενά τους «αμόρφωτες μάζες», θα συμφωνήσω με τον Μπρεχτ στο γεγονός πως «ο καλύτερος τρόπος να συνομιλήσεις με έναν φασίστα, είναι να του πετάξεις ένα τούβλο στο κεφάλι».

***

Κάποια στιγμή έτυχε να διαβάσω σε ένα ακαδημαϊκό βιβλίο Οικονομικής Θεωρίας μερικές γραμμές για κάποιον ονόματι Pierre Proudhon. Ο Προυντόν, λέει, πίστευε πως η Ιδιοκτησία αποτελεί κλοπή καθώς συνεπάγεται την ανάμειξη πολλών διαφορετικών συμφερόντων, διεγείρει το φθόνο και καλλιεργεί το φόβο (σ.σ. ανασφάλεια, φόβο απώλειας κοκ.). Μάλιστα θεωρούσε πως σε σχέση με αυτόν που δεν κατέχει ιδιοκτησία, ο κάτοχος ιδιοκτησίας είναι και ο κυρίαρχος, κάτι όμως που αποτελούσε γι’ αυτόν αφόρητη αδικία. Σύμφωνα με το σκεπτικό του, σε ένα καθεστώς που αναγνωρίζει την Ιδιοκτησία, κυβερνούν οι πλούσιοι, ενώ η απόκτηση του Πλούτου τους δεν είναι τίποτε άλλο παρά σφετερισμός των φυσικών πόρων και των μέσων παραγωγής που θα έπρεπε να ανήκουν σε όλους μας. Τέλος, έκανε σαφή διαχωρισμό μεταξύ Ιδιοκτησίας και Νομής, κατατάσσοντας τις διάφορες μορφές τους ανάλογα με τον αν αυτές υπόκεινται ή όχι στη φθορά του χρόνου. Όλα τα παραπάνω, αν και ρομαντικά, μου ακούστηκαν πέρα ως πέρα λογικά. Και αν ήταν δύσκολο να βρει πρακτική εφαρμογή ο,τιδήποτε από τα λεγόμενα του Προυντόν, αυτό για ‘μένα θα έπρεπε να αποτελεί όχι αποτροπή, αλλά πρόκληση. Έτσι έψαξα να βρω τι έχει γράψει ο ίδιος, ώστε να αποκτήσω πιο ολοκληρωμένη άποψη για τα λεγόμενά του.

Στο βιβλίο του με τίτλο «Ιδιοκτησία & Επανάσταση» ο Προυντόν αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Την Άνοιξη οι φτωχές αγρότισσες μαζεύουν φράουλες στα δάση και τις φέρνουν στις πόλεις για να τις πουλήσουν. Αυτές οι φράουλες αποτελούν τη σοδιά τους και επομένως, την ιδιοκτησία τους. Αλλά είναι πραγματικά έτσι; Αν ήταν, αυτό θα ισοδυναμούσε με το να λέγαμε πως αποτελούν και τους ιδιοκτήτες των δασών απ’ όπου προέρχονται οι φράουλες. Μα αλλοίμονο, το αντίθετο συμβαίνει. Αν αυτές οι πωλήτριες φραουλών ήταν πραγματικά ιδιοκτήτες των φραουλών, δε θα πήγαιναν στα δάση να μαζέψουν φρούτα για τους γαιοκτήμονες, θα τα έτρωγαν οι ίδιες. […]

Προφανώς ο αναγνώστης έχει ήδη αντιληφθεί πως τα καπέλα και τα παλτά, τα κτήματα και τα σπίτια, κατέχονται με πολύ διαφορετικούς τρόπους κι ότι παρόλο που πιθανόν η γλώσσα να επιτρέπει σε κάποιον να μιλά για ένα τραπέζι ως «Ιδιοκτησία» με κάποια μορφή αναλογίας, όπως ακριβώς μιλάει κάποιος για ένα χωράφι σαν «Ιδιοκτησία», η νομολογία δεν επιτρέπει αυτή την σύγχυση. […]

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο αναγνώστης καταλαβαίνει τώρα τη διαφορά ανάμεσα στη νομή και την ιδιοκτησία. Την τελευταία μόνο ήταν που αποκάλεσα κλοπή. Η Ιδιοκτησία αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα της κοινωνίας. Αυτή είναι ολόκληρο το πρόβλημα. […]»

Ο Προυντόν (1809-1865) ήταν Γάλλος συγγραφέας, τυπογράφος, πολιτικός και φιλόσοφος, ενώ ήταν και ο πρώτος που αυτοχαρακτηρίστηκε ως αναρχικός. Συνήθιζε να λέει με επιμονή πως η Αναρχία δεν αποτελεί Χάος, αλλά την απόλυτη Τάξη χωρίς Εξουσία.

Το Κοράνι, ακόμη και σήμερα, παραμένει αδιάβαστο, ωστόσο – δεδομένου ότι είμαι άθρησκος και όχι καλός χριστιανός όπως οι γονείς μου – σκοπεύω να το διαβάσω στο εγγύς μέλλον. Όσο για την ερώτηση «τι κάνει κάποια βιβλία τόσο επικίνδυνα;» η απάντησή μου είναι «το ότι δεν τα διαβάσαμε».

Arkan

- See more at: http://thearkanproject.com/post/55502366452#sthash.B5pfpO1x.dpuf