Φινλανδικό τανγκό, το πάθος και η μελαγχολία

http://www.tovima.gr

Κάθε Ιούλιο αυτή η μικρή φινλανδική πόλη, με πληθυσμό 59.000 κατοίκων, μεταμορφώνει πολλά οικοδομικά τετράγωνα στο κέντρο της πόλης σε μια απέραντη αίθουσα χορού. Στήνονται εξέδρες και σκηνές και χιλιάδες Φινλανδοί μαζί με Ισπανούς, Γερμανούς, μερικούς Ιάπωνες και επισκέπτες από τη Βόρεια και Νότια Αμερική συγκεντρώνονται για να χορέψουν επί τέσσερις ημέρες στους έντονους ρυθμούς του τανγκό.

Τανγκό; Είναι η Φινλανδία το «Μπουένος Αϊρες του Βορρά»; Μπορούν άραγε οι Φινλανδοί, αυτός ο ψυχρός ξανθός λαός, άνθρωποι που μοιάζουν μελαγχολικοί και σκυθρωποί από τις μακριές, ανήλιες νύχτες (σύμφωνα πάντα με τα στερεότυπα) να νιώσουν τον παθιασμένο εθνικό θησαυρό της Αργεντινής;

Και όμως τα τελευταία χρόνια γύρω στα 100.000 άτομα καταφθάνουν και ξεκινούν να χορεύουν από νωρίς το απόγευμα ακούγοντας φινλανδούς αστέρες να ερμηνεύουν με όλη τους τη δύναμη μελωδίες τανγκό, λαμβάνοντας μέρος σε μαθήματα και διαγωνισμούς, κάνοντας μεγάλους βηματισμούς, στροφές, παραδομένοι στο «τακ τακ τακ» του ρυθμού του τανγκό ως τις πρώτες πρωινές ώρες.

Το τανγκό στην αργεντίνικη εκδοχή του αποπνέει στοχασμό και νοσταλγία. Ενώ η φινλανδική μουσική είναι πιο αλέγρα, πολλοί μπορούν να πουν ότι ο συνδυασμός πάθους και μελαγχολίας εκφράζει απόλυτα τη φινλανδική ψυχή.

«Είναι τόσο δυνατό, με πολλές συγκινήσεις και συναισθήματα» λέει η Εϊγια Ερολα, μια σαραντάχρονη υπάλληλος γραφείου, σκουπίζοντας τον ιδρώτα από το μέτωπό της μετά τη στροφή της στο ξύλινο πάτωμα μιας τεράστιας λευκής σκηνής. Δεκάδες ζευγάρια, γυναίκες φορώντας σορτς, κάπρι ή φούστες και άντρες με καπέλα μπέιζμπολ, καπέλα πλατύγυρα και καουμπόικα, χόρεψαν στον απαλό σκοπό ενός ακορντεόν και ενός βιολιού.

Μια χορεύτρια όλο πάθος, που ανεβαίνει στην πίστα «μια-δυο φορές την εβδομάδα», όταν βρίσκεται στο Ελσίνκι, η κυρία Ερολα επισκέφθηκε το φεστιβάλ τανγκό και κοιμήθηκε σε τροχόσπιτο για πρώτη φορά έπειτα από επτά χρόνια. Τι είναι αυτό που έλκει τους Φινλανδούς στο τανγκό; «Είναι κάπως μελαγχολικό» ανέφερε η ίδια. «Οπως ακριβώς είμαστε και εμείς».

Για τη Μόνικα Γουίλσον, μεγαλωμένη σε μια φινλανδική οικογένεια στο Θάντερ Μπέι του Οντάριο, το τανγκό και οι Φινλανδοί ταιριάζουν όπως το ψωμί με το τυρί.

Η κυρία Γουίλσον, μια σαραντάχρονη δασκάλα, επισκέφθηκε το φεστιβάλ, το οποίο εφέτος έληξε την περασμένη Κυριακή, παρέα με τον αδελφό και έναν ξάδελφό της σε ένα ταξίδι της πίσω στην πατρίδα. Εκανε μερικά μαθήματα και με τον ξάδελφό της πρόβαρε μερικά βήματα στο Παβίλιον, μια γωνιακή σκηνή που είχε το μισό μέγεθος ενός γηπέδου ποδοσφαίρου.  Στον Καναδά αυτό είναι ένα είδος πόλκας, στη Φινλανδία όμως αυτό είναι το τανγκό. Οι γονείς της, που γεννήθηκαν στη Φινλανδία, «χόρευαν τανγκό στην κουζίνα» είπε γελώντας.

Το φεστιβάλ εδώ ιδρύθηκε πριν από περίπου 30 χρόνια για να αναζωπυρώσει μια παράδοση που φαινόταν να αργοσβήνει. Το τανγκό έκανε την εμφάνισή του στη Φινλανδία έναν αιώνα πριν μέσω ενός φινλανδού χορευτή μπαλέτου εν ονόματι Τόιβο Νίσκανεν, ο οποίος έμαθε τα κλασικά βήματα του χορού στην Αγία Πετρούπολη, την τότε ρωσική πρωτεύουσα. Τον σαγήνεψε όμως το τανγκό όταν επισκέφθηκε το Παρίσι.

Το τανγκό ήκμασε στη Φινλανδία σε τέτοιο σημείο που παραλίγο να γίνει εθνικός χορός. Ως σήμερα περίπου 2.000 λέσχες τανγκό ευδοκιμούν σε μια χώρα 5,5 εκατομμυρίων ανθρώπων και το φεστιβάλ στο Σεϊναγιόκι είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Ωστόσο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και με τον ερχομό του ροκ-εν-ρολ η επιρροή του τανγκό άρχισε να εξασθενεί. Ως τη δεκαετία του 1980 οι Beatles μαζί με τους Rolling Stones απειλούσαν να εξαφανίσουν το «Hernando's Hideaway», τη μελωδία της παράστασης του τανγκό.

«Το τανγκό έπαψε να είναι πια δημοφιλές, δεν ξεχάστηκε όμως ποτέ» είπε ο 31χρονος Γιούχα Τέουρι, εκπρόσωπος του φεστιβάλ, σε ένα τοπικό γυμνάσιο που ήταν η έδρα της εκδήλωσης. «Σε εκείνο το σημείο κάτι έπρεπε να γίνει. Ετσι ξεκίνησε ως διαγωνισμός τραγουδιού τανγκό και στην πορεία εξελίχθηκε ολοένα και περισσότερο» προσέθεσε ο ίδιος εξηγώντας την απαρχή του φεστιβάλ στα μέσα της δεκαετίας του 1980.

Το φεστιβάλ δεν ήταν η μόνη καλοκαιρινή συγκέντρωση για τους λάτρεις του τανγκό. Μια ιστοσελίδα αφιερωμένη στους λάτιν χορούς (festivalsero.com) περιλαμβάνει 20 παρόμοιες εκδηλώσεις μόνο μέσα στον μήνα Ιούλιο, όπως το φεστιβάλ «Puerto del Tango» στο Ταλίν της Εσθονίας, το «Tango Magic» στο Σιάτλ και το «International Queer Tango Festival», μία από τις ολοένα και πιο δημοφιλείς γκέι εκδηλώσεις στο Βερολίνο.

Το φεστιβάλ στο Σεϊναγιόκι όμως δεν ξεχωρίζει μόνο για το μέγεθός του αλλά και για τη συνύπαρξη της φινλανδικής μελαγχολίας με το πάθος των Λατίνων.

«Ηταν για μας μια ευχάριστη έκπληξη» δήλωσε η Αναμπελ Σαλντάνια, μία από τις κορυφαίες χορεύτριες και δασκάλες τανγκό της Αργεντινής η οποία εφέτος εκλήθη να συμμετάσχει από το Μπουένος Αϊρες μαζί με τον παρτενέρ της Χόρχε Μεντόσα, να χορέψει αλλά και να διδάξει τανγκό στο φεστιβάλ. Το νυχτερινό ντουέτο του ζευγαριού στην κεντρική υπαίθρια σκηνή του φεστιβάλ, μπροστά από χιλιάδες φλεγόμενες δάδες, καπνούς και φώτα, σημείωσε τεράστια επιτυχία.

Το φινλανδικό τανγκό δεν μοιάζει ιδιαίτερα με το αργεντίνικο, αναφέρει η Σαλντάνια. «Εμείς όμως πιστεύουμε ότι προκαλεί τα ίδια συναισθήματα, αν και χρησιμοποιούνται διαφορετικές λέξεις και έννοιες για την εμπειρία».

Η διαφορά μεταξύ του αυθεντικού αργεντίνικου τανγκό και της φινλανδικής εκδοχής ήταν εμφανής σε ένα από τα μαθήματα που έδωσαν αργεντίνοι χορευτές στους επισκέπτες του φεστιβάλ σε γυμναστήριο του σχολείου. Οκτώ ζευγάρια από τη Φινλανδία άκουγαν προσεκτικά τη Σαλντάνια που εξηγούσε ότι το τανγκό είναι «σαν ένα παζλ».

«Αν ξέρεις τα κομμάτια» συνέχισε η ίδια «μπορείς να τα ενώσεις με διαφορετικούς τρόπους». Επειτα, εκείνη και ο Μεντόσα, με τα χέρια ο ένας στον ώμο του άλλου, γλίστρησαν πάνω στην πίστα δείχνοντας πώς θα μπορούσε να συμπληρωθεί το παζλ.  Οι διοργανωτές ανησυχούν ότι το φεστιβάλ γίνεται όλο και περισσότερο μια υπόθεση για μεσηλίκους και ηλικιωμένους. Για να προσελκύσουν το νεότερο κοινό μεγάλα ονόματα της ροκ μουσικής σκηνής - μεγάλα τουλάχιστον στη Φινλανδία - γεμίζουν τώρα τα κενά μεταξύ των τανγκό.

Οι νεαροί Αργεντίνοι, οι οποίοι αντιστοίχως είχαν απομακρυνθεί από το τανγκό, επέστρεψαν μαζικά κατά τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τη Σαλντάνια. «Οταν ήμουν μικρότερη, το τανγκό ήταν για τις γιαγιάδες» είπε. «Τώρα όμως είναι πιο δημοφιλές από ποτέ σε μικρούς και μεγάλους».

Στο Παβίλιον ο Αρνο και η Σίρπα Ερβαστι πήραν μέρος στο παραλήρημα γλιστρώντας πάνω στην πίστα περικυκλωμένοι από το πλήθος. Επισκέπτονται το φεστιβάλ τα τελευταία δέκα χρόνια. «Χορεύουμε τανγκό εδώ και 43 χρόνια» δήλωσε η 66χρονη Ερβαστι. Εκείνη και ο 70χρονος άντρας της είναι συνταξιούχοι δάσκαλοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. «Είναι ίσως αυτή η ησυχία, η μελαγχολία που παίρνουμε από τη Ρωσία» είπε εκείνος. «Από τη σλαβική πλευρά μας».

«Είναι έρωτας» συνέχισε εκείνη. «Είναι ο δικός μας τρόπος να κάνουμε έρωτα».