R.I.P Ναγκίσα Οσιμα

http://www.cinephilia.gr
Ηγετική μορφή του Γιαπωνέζικού Νέου κύματος, ο σκηνοθέτης Ναγκίσα Οσιμα (Nagisa Oshima)  είναι περισσότερος γνωστός στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς από την ταινία-σκάνδαλο, In the Realm of the Senses/ Αυτοκρατορία των αισθήσεων (1976)- απαγορευμένη η προβολή της για ένα διάστημα λόγω ”τολμηρών σκηνών”.
Μέλος της γιαπωνέζικης αριστεράς και με σημαντική συνεισφορά στον πολιτικό αγώνα της χώρας του, ο σκηνοθέτης ξεκίνησε την καριέρα του στο σινεμά, ενταγμένος στο σύστημα των ιαπωνικών στούντιο. Αποχώρησε γρήγορα για να ηγηθεί μιας ομάδας σκηνοθετών που αμφισβήτησαν τις δομές παραγωγής, αλλά και την ιδεολογία του κυρίαρχου κινηματογραφικού ρεύματος της χώρας του.

Οι ταινίες του οργανώνονται γύρω από θέματα άκρως επικίνδυνα για την καθεστηκυία τάξη της Ιαπωνίας: Στοχασμός πάνω στα ανοικτά τραύματα της ιαπωνικής ιστορίας και το μιλιταρισμό της, η φύση της εξουσίας και οι παραδοσιακές πατριαρχικές δομές της χώρας του, οι πληγές του πολέμου
και η αμερικάνικη κατοχή, οι φοιτητικές εξεγέρσεις της δεκαετίας του 60, η σεξουαλική επιθυμία και οι ερωτικές φαντασιώσεις.
Το έργο του αμφισβητεί τη διαμορφωμένη κοινωνική πραγματικότητα με ένα πολιτικό τρόπο και καταγράφει τον πλούτο ιδεών (αισθητικών αλλά και πολιτικών) των πιο ανήσυχων χρόνων της δεκαετίας του 60.

Ο Nagisa Oshima/ Ναγκίσα Όσιμα γεννήθηκε στις 31 Μαρτίου 1932. Σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο του Κιότο και πήρε το πτυχίο του το 1954. Λίγο αργότερα άρχισε να απασχολείται στα Ofuna Studios στο Σοσίκου και για πέντε χρόνια εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη.
Σχετικά με το πως ξεκίνησε η ενασχόληση του με τον κινηματογράφο γράφει σ' ένα κειμενό του (Λέξη, τχ. 27, Σεπτέμβρης '83) : "Δεν επιδίωξα και δεν πήρα καμιά ηγετική θέση στη φοιτητική κοινότητα. Έλαβα μέρος στα κινήματα και στους αγώνες μόνο και μόνο γιατί το ήθελα.
Τότε ακριβώς έπεσα πάνω σ' ένα βιβλίο και σε μια φράση, που με σημάδεψαν. Το βιβλίο ήταν «Ο Μύθος του Σισύφου» του Καμύ. Η φράση ήταν του ποιητή Αχάσι, που είχε προσβληθεί από λέπρα: «Αν δε φλέγεσαι από μόνος σου, μην περιμένεις — όπως τα ψάρια που ζούνε στο βυθό — να υπάρξει φως από πουθενά». Η φράση αυτή, καθώς και η εικόνα του Σισύφου που σπρώχνει το βράχο ως την κορφή του βουνού και συνέχεια του ξανακυλάει, αντιστοιχούσαν απόλυτα στην εσωτερική μου κατάσταση εκείνης της εποχής.
Μολονότι οι φοιτητικοί αγώνες γνώριζαν αλλεπάλληλες ήττες και μολονότι στο θέατρο του πανεπιστημίου πήγαινα από αποτυχία σε αποτυχία, τα υπόλοιπα χρόνια των σπουδών μου πέρασαν χωρίς καλά-καλά να το καταλάβω. Ακούγοντας το ανούσιο λογίδριο του Πρύτανη στην απονομή των πτυχίων αισθανόμουν σα να με είχαν πάρει στο κυνήγι με τις πέτρες. Από τα χρόνια της φοιτητικής μου ζωής, το μόνο που μου είχε μείνει ήταν η ζωηρή εικόνα της αποτυχίας.
Αυτή ήταν η μοναδική μου αποσκευή όταν πρωτομπήκα στο χώρο του κινηματογράφου..."
Το 1959, έχοντας ήδη γυρίσει αρκετές ταινίες μικρού μήκους, ολοκλήρωσε το πρώτο μεγάλου μήκους φιλμ με τίτλο Α Town of Love and Hope, με θέμα τη σχέση ενός φτωχού πωλητή περιστεριών με μια αστή νεαρή. Η βιαιότητα της τελευταίας σκηνής προκάλεσε σκάνδαλο και η ταινία προβλήθηκε μόνο σε συνοικιακές αίθουσες. Το 1960 ο Όσιμα σκηνοθετεί το Naked Youth, ρίχνοντας φως στη μιζέρια της νεολαίας, την απανθρωπιά και την παρακμή της σύγχρονης κοινωνίας και τραβώντας τα βλέμματα και το ενδιαφέρον των νεαρών θεατών της χώρας. Η ταινία The Sun’s Burial γίνεται το έμβλημα του Γιαπωνέζικου ‘Νέου Κύματος’, ενώ το Night and Fog in Japan αποτελεί μία σύνθεση της ταραγμένης περιόδου της Ιαπωνίας. Η προβολή της ταινίας απαγορεύεται μετά από τέσσερις ημέρες, λόγω της δολοφονίας του αρχηγού του σοσιαλιστικού κινήματος.
Ο Όσιμα εγκαταλείπει το Σοσίκου και με την ηθοποιό και σύζυγό του, Ακίκο Κογιάμα, ιδρύει τη δική του εταιρεία παραγωγής με το όνομα Sozosha, που σημαίνει ‘δημιουργία’. Στη συνέχεια γυρίζει την πρώτη του ιστορική ταινία (The Revolutionary) και μία σειρά από τηλεοπτικά ντοκυμαντέρ. Το 1965 επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη (The Pleasures of the Flesh, Death by Hanging, Η Τελετή).
To 1976 η Αυτοκρατορία των Αισθήσεων, το αριστουργηματικό αυτό ερωτικό φιλμ, σαρώνει τα βραβεία στο Φεστιβάλ Καννών. Δύο χρόνια αργότερα, η Αυτοκρατορία του Πάθους χαρίζει στον Όσιμα το Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας στο ίδιο φεστιβάλ. Το 1983 η ταινία Καλά Χριστούγεννα, Κύριε Λόρενς κερδίζει την εύνοια των κριτικών και την αγάπη του κοινού. Ακολούθησαν το Max My Love (1986) και το ντοκιμαντέρ Kyoto, My Mother’s Place (1991).
Το 1999 γύρισε μια ιδιόμορφη ταινία "σαμουράι" με τον τίτλο Tabou