Όσλο: η πόλη που της λείπουν... σκουπίδια!

A City That Turns Garbage Into Energy Copes With a Shortage

© The New York Times

Να μια χώρα που εισάγει σκουπίδια: μερικά έρχονται από την Αγγλία, άλλα από την Ιρλανδία. Γίνονται και εισαγωγές από τη γειτονική Σουηδία. Υπάρχουν σχέδια ως και για άνοιγμα στην αμερικανική αγορά. «Θα ήθελα να εισάγω κι από τις ΗΠΑ», παραδέχεται ο Πολ Μίκελσεν (Pål Mikkelsen) στο γραφείο του, στο τεράστιο εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων στην άκρη της πόλης. «Οι θαλάσσιες μεταφορές είναι φτηνές».

Το Όσλο είναι μια πόλη με εκτεταμμένη ανακύκλωση και τα περισσότερα σχολεία θερμαίνονται από την καύση σκουπιδιών (οικιακά απορρίμματα, βιομηχανικά απόβλητα, ακόμα και τοξικά ή νοσοκομειακά λήμματα ή και κατασχεμένα ναρκωτικά). Αλλά σήμερα η πόλη αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα: ξέμεινε από σκουπίδια.

Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο το Όσλο, μια πόλη ενάμισι εκατομμυρίου κατοίκων. Σε ολόκληρη τη βόρειο Ευρώπη, όπου τα τελευταία χρόνια η καύση απορριμμάτων για ηλεκτροπαραγωγή και θέρμανση

γνωρίζει εκρηκτική ανάπτυξη, η ζήτηση για απορρίμματα υπερβαίνει κατά πολύ την προσφορά.  «Η βόρειος Ευρώπη διαθέτει μεγάλη δυνατότητα παραγωγής ενέργειας από σκουπίδια», λέει ο πενηντάχρονος κ. Μίκελσεν, που εδώ κι ένα χρόνο είναι επικεφαλής της σχετικής δημοτικής επιχείρησης του δήμου του Όσλο. Αλλά ο λιτός και μικρός πληθυσμός της βόρειας Ευρώπης παράγει μόνο 150 εκατομμύρια τόνους απορριμμάτων ετησίως, ενώ η περιοχή θα μπορούσε να αποτεφώνει ως και 700 εκατομμύρια τόνους. «Και οι Σουηδοί συνεχίζουν να κτίζουν», μας ενημερώνει με μία έκφραση απελπισίας στο πρόσωπο, «όπως οι Γερμανοί και οι Αυστριακοί».

Πιο ανατολικά, η Στοκχόλμη έχει εξελιχθεί σε τέτοιο ανταγωνιστή, που έφτασε στο σημείο να απευθυνθεί σε ορισμένες νορβηγικές κοινότητες για να πουλούν σε εκείνη τα σκουπίδια τους. Αμέτρητοι τόνοι σκουπιδιών μεταφέρονται με πλοία και φορτηγά από τις χώρες που έχουν υπερπαραγωγή απορριμμάτων προς εκείνες που μπορούν να τα καίνε για να παράγουν ενέργεια. «Υπάρχει μια αγορά απορριμμάτων στην Ευρώπη. Πρόκειται περί ενός ακόμα αγαθού», λέει η Χέγκε Ροτ Ουλμπεργκσβέν (Hege Rooth Olbergsveen) βασικός σύμβουλος του προγράμματος  συλλογής απορριμμάτων στο Όσλο. «Μάλιστα είναι μια αναπτυσσόμενη αγορά».

Οι περισσότεροι υποστηρίζουν την καύση των απορριμμάτων. «Και μάλιστα ένθερμα», μας λέει ο Τέργιε Βόρεν (Terje Worren), ένας τριανταεξάχρονος σύμβουλος λογισμικού, που ομολογεί πως στο σπίτι του χρησιμοποιεί ακόμα πετρέλαιο θέρμανσης  και ηλεκτρικό θερμοσίφωνα. «Αξιοποιεί τα απορρίμματα με θετικό τρόπο».

Οι 'Αγγλοι επιδοκιμάζουν αυτές τις εξελίξεις, αν και προς το παρόν δεν συγκαταλέγονται στους σημαντικούς παράγοντες αυτής της αγοράς. Σύμφωνα με την Ντόνα Κοξ (Donna Cox), εκπρόσωπο της  εδρεύουσας στο Γιορκσάιρ επιχείρησης που διαχειρίζεται τα απορρίμματα πόλεων σαν το Λιντς στην βόρειο Αγγλία, σήμερα εξάγονται μηνιαίως γύρω στους 1,000 τόνους απορριμμάτων τον μήνα προς χώρες της βορείου Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίας. Στη Βρετανία, η ύπαρξη ενός φόρου γης καθιστά φθηνότερη τη λύση της αποστολής των απορριμμάτων σε μέρη σαν το Όσλο από την αποθήκευσή τους σε χωματερές. «Μας επιτρέπει να αποφύγουμε την καταβολή του ολοένα και βαρύτερου φόρου επί της γης», όπως έγραψε σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα η κ. Κοξ.

Μερικοί μπορεί να εκπλήσσονται από την είδηση πως η Νορβηγία εισάγει σκουπίδια για να παράγει ενέργεια. Η Νορβηγία συγκαταλέγεται στους δέκα μεγαλύτερους εξαγωγείς πετρελαίου και φυσικού αερίου, διαθέτει πελώρια κοιτάσματα άνθρακα κι ένα δίκτυο 1,100 εγκαταστάσεων παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας στα πλούσια σε υδατικά αποθέματα βουνά της. Αλλά ο κ. Μίκελσεν θεωρεί «σημαντικές τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τον στόχο της μείωσης της χρήσης ορυκτών καυσίμων».

'Αλλες περιοχές της Ευρώπης πάσχουν από υπερπαραγωγή απορριμμάτων. Στην νότιο Ιταλία, πόλεις σαν την Νάπολι πληρώνουν δήμους της Γερμανίας ή της Ολλανδίας για να δεχθούν τα σκουπίδια τους, ώστε να διευθετηθεί και η κρίση σκουπιδιών που αντιμετώπιζαν. Κάποια στγμή το Όσλο εξέτασε την περίπτωση να εισάγει ιταλικά απορρίμματα, αλλά προτίμησε να παραμείνει στα κατά πολύ ασφαλέστερα και καθαρότερα βρετανικά σκουπίδια. «Είναι ένα πολύ ευαίσθητο ζήτημα», τονίζει ο κ. Μίκελσεν.

Σε πολλές χώρες η επεξεργασία απορριμμάτων μπορεί να θυμίζει, χμμμ... εντάξει, σκουπίδια, αλλά στο Όσλο αξιοποιείται η αιχμή της τεχνολογίας. Τα νοικοκυριά διαχωρίζουν τα απορρίμματά τους· τοποθετούν τα τρόφιμά τους σε πράσινους πλαστικούς σάκους, τα πλαστικά σε μπλε και το γυαλί σε άλλους. Οι χρωματιστές σακούλες διανέμονται δωρεάν σε όλα τα μπακάλικα και πολλάακόμα σημεία παράδοσης. Στο μεγαλύτερο από τα δυο εργοστάσια του κ. Μίκελσεν χρησιμοποιούνται ψηφιακοί αισθητήρες για να ξεχωρίζονται οι σάκοι ανάλογα με το χρώμα τπυς -και μέσω ιμάντων να φτάνουν στις υψικαμίνους. Από εξωτερικής απόψεως, το εργοστάσιο -κατάφωτο ώστε να διακρίνεται από μακριά από τους αυτοκινητιστές- ανταγωνίζεται αρχιτεκτονικά την καινούργια όπερα της πόλης.

Αλλά αυτή η εξάρτηση από τα σκουπίδια δεν αρέσει σε όλους: «από περιβαλλοντικής άποψης είναι μεγάλο πρόβλημα» λέει ο Λαρς Χαλτμπρέκεν (Lars Haltbrekken), πρόεδρος της παλιότερης περιβαλλοντικής οργάνωσης της χώρας, που πρόσκειται στους «φίλους της Γης». «Από τη στιγμή που τα σκουπίδια γίνονται πρώτη ύλη για παραγωγή ενέργειας υπάρχει πίεση για παραγωγή σκουπιδιών... Από περιβαλλοντικής απόψεως προτεραιότητα αντιθέτως πρέπει να έχει η μείωση της παραγωγής απορριμμάτων. Η παραγωγή ενέργειας από απορρίμματα είναι στο τέλος. Το πρόβλημα είναι πως η τελευταία μας προτεραιότητα αντιβαίνει στην πρώτη... Οπότε τώρα εισάγουμε σκουπίδια από το Λίντς και άλλες πόλεις και συζητούμε και με τη Νάπολι», προσθέτει. «Λέμε "ωραία, να βοηθήσουμε τη Νάπολι"... Αλλά αυτή η στρατηγική δεν είναι βιώσιμη».

Ίσως όχι, λένε οι ιθύνοντες της πόλης, αλλά προς το παρόν αποτελεί αναγκαιότητα. «Η ανακύκλωση και η εξοικονόμηση ενέργειας χρειάζεται να πηγαίνουν χέρι-χέρι», λέει η κ. Ροτ Ουλμπεργκσβέν. Η ανακύκλωση έχει κάνει άλματα και ο διαχωρισμός των οργανικών απορριμμάτων, π.χ. των τροφίμων, άρχισε να επιτρέπει στο Ὀσλο να παράγει βιοαέριο, με το οποίο ήδη κινούνται ορισμένα από τα αστικά του λεωφορεία.

Ο κ. Χαλτμπρέκεν αναγνωρίζει πως δεν ανήκει σε εκείνους που επωφελούνται από την παραγωγή ενέργειας από απορρίμματα. Το σπίτι του, που κτίστηκε γύρω στο 1890 και βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, θερμαίνεται με πέλετ και το νερό με ηλεκτρικό θερμοσίφωνα. Και διευκρινίζει πως σε γενικές γραμμές οι «φίλοι της Γης» συμφωνούν με την περιβαλλοντική πολιτική των δημοτικών αρχών. «Βραχυπρόθεσμα, ασφαλώς και είναι καλύτερο να καίγονται τα σκουπίδια στο Όσλο από το να θάβονται στο Λιντς και το Μπρίστολ. Αλλά αυτό δεν μπορεί να ισχύσει μακροπρόθεσμα».  

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Ο John Tagliabue είναι δημοσιογράφος

'Αλλα άρθρα του John Tagliabue: