ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ: 500.000 ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΣΤΑΧΤΗ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ 20 παθογένειες που μας καίνε

Πώς γίνεται να δαπανώνται 220 ώς 280 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο και πάνω από 400.000 στρέμματα δάσους και περίπου 100.000 στρέμματα καλλιεργειών να γίνονται στάχτη και ουκ ολίγες φορές να θρηνούμε και νεκρούς;

Η μετανάστευση, που στέρησε την ύπαιθρο από νεαρό ανθρώπινο δυναμικό, που κρατούσε ζωντανά τα δάση, τα χρησιμοποιούσε και τα καθάριζε, η μεταφορά αρμοδιοτήτων από τη Δασική Υπηρεσία στην Πυροσβεστική και η άναρχη δόμηση των πόλεων, που γέννησε τη νοοτροπία του εξοχικού, ήταν οι βασικές μεταβολές της ελληνικής κοινωνίας που συνετέλεσαν στην εκδήλωση περισσότερων και καταστροφικότερων δασικών πυρκαγιών.
Το διάστημα 1984-1997, ο μέσος όρος καμένης έκτασης ήταν 497.430 στρέμματα ανά έτος. Την περίοδο 1998-2011, που η αρμοδιότητα αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών πέρασε από τη Δασική Υπηρεσία στην Πυροσβεστική, ήταν 525.517 καμένα στρέμματα ανά έτος, δηλαδή περίπου 28.000 περισσότερα στρέμματα καίγονταν κάθε χρόνο. Η Πυροσβεστική, βέβαια, κλήθηκε συχνά να πληρώσει τα σπασμένα άλλων υπηρεσιών, που δεν λειτούργησαν όπως έπρεπε προτού ξεσπάσουν οι φωτιές.
Ιδού οι σημαντικότερες παθογένειες, όπως εξηγεί ο δρ Δασολογίας Γαβριήλ Ξανθόπουλος, ερευνητής του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «ΔΗΜΗΤΡΑ»:
1. Ελλειψη οργάνωσης. Σχεδόν πάντα της τελευταίας στιγμής ή κατόπιν εορτής. Δείγμα της γενικότερης οργάνωσης του κρατικού μηχανισμού, αλλά και της Αυτοδιοίκησης. Η γραφειοκρατία
παρούσα, από το στάδιο της παραχώρησης μέχρι την απορρόφηση κονδυλίων για καθαρισμούς, συμβάσεις κ.ά.
2. Ελλειμμα παιδείας. Το υπουργείο Παιδείας σχεδόν απουσιάζει παντελώς στο ζήτημα της ενημέρωσης των μαθητών για τις δασικές πυρκαγιές.
3. Ανολοκλήρωτο κτηματολόγιο. Το κτηματολόγιο είναι μεγάλο αγκάθι, που όταν ολοκληρωθεί, θα υπάρχουν λιγότερες αμφισβητήσεις και συγκρούσεις.
Ελλιπή στατιστικά στοιχεία, τα οποία ελέγχονται ως προς την ακρίβειά τους, ενώ θα μπορούσαν να είναι σημαντικός μπούσουλας για καλύτερη οργάνωση. Στη Δυτική Ελλάδα έχουμε μεγαλύτερη πυκνότητα πυρκαγιών και χρειαζόμαστε λ.χ. περισσότερες μικρές ευέλικτες μονάδες, ενώ χρειάζονται μεγαλύτερες στην Αττική.
4. Χωροταξικός σχεδιασμός. Το Σύνταγμα προστατεύει τα δάση, αλλά αρνείται την πραγματικότητα, που έχει να κάνει με ανθρωπογενείς δραστηριότητες: επέκταση οικισμών, αγροτικές δραστηριότητες, αλλαγή χρήσεων. Ο χωροταξικός σχεδιασμός για τη δημιουργία ή την επέκταση οικισμών γίνεται συνήθως εκ των υστέρων.
5. Απουσία συντονισμού. Διαχρονικό το πρόβλημα της έλλειψης συντονισμού των υπηρεσιών και ποιος θα κρατά το πάνω χέρι -οι ηγεσίες των υπουργείων και ποιων- και το ίδιο ισχύει και για τις υπηρεσίες: Πυροσβεστική, Δασική Υπηρεσία, Αυτοδιοίκηση, Πολιτική Προστασία.
6.Αποψίλωση υπηρεσιών. Λιγοστό το δυναμικό της Δασικής Υπηρεσίας και μεγάλο ηλικιακά, με μειωμένα κονδύλια για πρόληψη, ώστε να καθαρίσει εγκαίρως τους δασικούς δρόμους.
7. Οι κραυγές των ΜΜΕ. Η ασφυκτική πίεση των ΜΜΕ δημιουργεί στις μεγάλες πυρκαγιές κλίμα πανικού και μπλοκάρει πολλές φορές το ανθρώπινο δυναμικό, με αποτέλεσμα να γίνονται ενίοτε σπασμωδικές κινήσεις.
8. Αναξιοποίητοι εθελοντές. Η αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να εντάξει καθολικά και να αξιοποιήσει τους εθελοντές, π.χ. οικολόγους, ορειβάτες, προσκόπους.
9. Αποψίλωση στελεχών. Η πρόωρη συνταξιοδότηση στελεχών της Πυροσβεστικής ή οι τακτικές μεταθέσεις. Πάνω που οι αξιωματικοί μαθαίνουν μια περιοχή, μετατίθενται ή συνταξιοδοτούνται.
10. Ελλιπής προετοιμασία. Η έλλειψη διάχυσης γνώσης, η εκπαίδευση, οι προσομοιώσεις σε φωτιές, μαθηματικά μοντέλα κ.ά. ώστε να υπάρξουν συνέργειες.
11. Αναρχη δόμηση. Η έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού, ειδικά σε περιοχές με αυθαίρετα ή στα μικρά χωριά, που έχουν επεκταθεί, έχουν αποτέλεσμα να μην μπορούν να περάσουν από στενούς δρόμους πυροσβεστικά αυτοκίνητα ή να μπλοκάρει η κυκλοφορία.
12. Σύγχυση ρόλων. Οι μεν δασολόγοι γνωρίζουν καλύτερα τις ιδιαιτερότητες ενός δάσους, τα μονοπάτια του, ποια είδη καίγονται πιο εύκολα. Οι πυροσβέστες γνωρίζουν καλύτερα τη διαχείριση της φωτιάς εντός οικισμών. Το δάσος σε συνθήκες πανικού μένει απροστάτευτο, αφού όλοι τρέχουν να σώσουν ανθρώπους-περιουσίες. Αν μοιράζονταν καλύτερα οι ρόλοι, δασολόγοι και δασεργάτες θα μπορούσαν να συνεισφέρουν πιο αποτελεσματικά στην κατάσβεση στο δάσος και οι πυροσβέστες με εθελοντές να διαχειριστούν καλύτερα πολίτες και οικισμούς.
13. Αγνοια-αδιαφορία. Πολίτες πετούν ακόμη αναμμένα τσιγάρα, φτιάχνουν μπάρμπεκιου, κάνουν ελεύθερο κάμπινγκ, πιστεύοντας ότι οι πυρκαγιές προκαλούνται μόνον από εμπρηστές.
14. Αγροτικές φωτιές. Συνεχίζουν το ίδιο βιολί με τη δημιουργία εστιών φωτιάς είτε για να κάψουν καλαμιώνες είτε για να βοσκήσουν αγροτικά ζώα, οι οποίες ενίοτε παίρνουν διαστάσεις. Η ορθολογική διαχείριση των δασών, υπό την καθοδήγηση επιστημόνων, και η δασοπονία θα μπορούσαν να βελτιώσουν τις συνθήκες στα δάση, να υπάρξει ορθολογική βόσκηση και να αποφευχθεί η λαθροϋλοτόμηση.
15. Καταπατήσεις. Στο απυρόβλητο οι παρανομίες που αφορούν δασικές καταπατήσεις. Το καθεστώς ατιμωρησίας συνεχίζεται λόγω της νομιμοποίησης αυθαιρέτων.
16. Μη ορθολογικές χρήσεις. Ορθολογικότερη χρήση του δάσους, ώστε να φέρνει και οικονομικά οφέλη στους προστάτες του: παραγωγοί ρητίνης, μελισσοκόμοι, κτηνοτρόφοι, δασεργάτες, που θα μπορούν να αξιοποιήσουν την παραγόμενη βιομάζα, αλλά οργανωμένα: π.χ. σκουπίδια κ.ά.
17. Καμία πρόληψη. Ουδέποτε υλοποιήθηκε η πρόταση για Μόνιμη Επιτροπή Πρόληψης Πυρκαγιών.
18. Μέσα πυρόσβεσης. Υπάρχει υπερβολική εμπιστοσύνη στα εναέρια μέσα, σε σημείο συχνά οι υπηρεσίες να επαναπαύονται. Η χρήση εναέριων μέσων είναι εξαιρετικά δαπανηρή. Το κόστος της ώρας πτήσης ενός Καναντέρ φτάνει τα 9.471 ευρώ και συχνά δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, π.χ. όταν είναι νύχτα, εφ' όσον πνέουν ισχυροί άνεμοι κ.ά.
19. Ανεκπαίδευτοι φαντάροι. Η διαχείριση των ενόπλων δυνάμεων δεν γίνεται στη βάση ενός συγκεκριμένου σχεδίου από την αρχή της χρονιάς, με αποτέλεσμα να καλούνται φαντάροι να συμμετάσχουν, χωρίς να έχουν κάποια ιδιαίτερη εκπαίδευση.
20. Καταπόνηση προσωπικού. Οι περισσότερες φωτιές μπαίνουν μετά τις 8 το βράδυ ώς αργά τη νύχτα, αλλά οι υπηρεσίες λειτουργούν με τον ίδιο ρυθμό. Οι πυροσβέστες χάνουν δυνάμεις κι έχουν μέρες να κοιμηθούν όταν τα μέτωπα είναι ισχυρά.