Προδημοσίευση: «Γυναίκες της Αναρχίας»

 http://www.hitandrun.gr
Προδημοσίευση της εισαγωγής του βιβλίου «Γυναίκες της Αναρχίας», κείμενα αναρχικών γυναικών του 19ου και 20ου αιώνα σε ανθολόγηση και επιμέλεια του Γιώργου Μπουρλή, που θα κυκλοφορήσει σε λίγο καιρό από τις εκδόσεις Πανοπτικόν.
(Το Hit & Run ευχαριστεί τις εκδόσεις Πανοπτικόν για την εμπιστοσύνη τους να μας δώσουν τα κείμενα πριν εκδοθεί το βιβλίο)
Εισαγωγή:
Του Γιώργου Μπουρλή
Το βιβλίο αυτό προσπαθεί να σπάσει τη σιωπή και να επιτρέψει σε κάποιες από τις κορυφαίες στοχάστριες και αγωνίστριες του ριζοσπαστικού χώρου ν’ ακουστούν, μιας που το κυρίαρχο στερεότυπο περί αναρχισμού από τη μια και η συνεχιζόμενη ακόμα και σήμερα ανόητη αντίληψη περί «ασθενούς φύλου» από την άλλη τις κρατούν απομονωμένες, άγνωστες στους πολλούς, στην καλύτερη περίπτωση στο περιθώριο και στη σκιά των ανδρών ομολόγων τους. Ανάμεσα, λοιπόν, στις γυναίκες που εδώ δημοσιεύονται βρίσκονται κάποια από τα πιο δυνατά γυναικεία μυαλά που ενεπλάκησαν στις μεγάλες κοινωνικές διεργασίες κατά τον 19^ο και 20^ο αιώνα και ανθολογούνται μερικά από τα ομορφότερα και πιο αντιπροσωπευτικά κείμενα του αναρχισμού.
Δοκίμια, άρθρα, διαλέξεις, ομιλίες σε κοινό ή σε οργανώσεις και ενώσεις, συνεντεύξεις, απολογίες και καταθέσεις σε δίκες, γράμματα, επιστολές διαμαρτυρίας, μανιφέστα, απομαγνητοφωνήσεις από ραδιοφωνικές εκπομπές, όλα μαζί ζωντανεύουν επίκαιρα όσο ποτέ απέναντι στο αυτονόητο -κυρίως σήμερα, στα χρόνια της γενίκευσης της βαρβαρότητας- και το καθένα από αυτά σκιαγραφεί τον παθιασμένο και όμορφο αγώνα εκείνων των γυναικών για αξιοπρέπεια και κοινωνική ελευθερία. Πρόκειται για κείμενα που στιγμάτισαν ποικιλοτρόπως τη ριζοσπαστική σκέψη και πρακτική ευρύτερα, για κείμενα εμπνευσμένα, ρηξικέλευθα, πολύ μπροστά από την εποχή τους τα περισσότερα
από αυτά -πολύ μπροστά και από τη δική μας εποχή ίσως- ακόμα και αν μερικές φορές φαντάζουν πιθανόν ανώριμα, ακατέργαστα, κάπως άγουρα· δεν πρέπει όμως κανείς στο σημείο αυτό να ξεχνά σε τι κοινωνίες απευθύνονταν εκείνες οι γυναίκες και πόσο ώριμες ήταν τότε οι συνθήκες για να δεχτούν ιδέες σαν κι εκείνες που παρουσιάζονται μέσα σ’ αυτά τα κείμενα.
Κι είναι μια προσπάθεια να κατανοήσει κανείς ότι η πορεία προς την ελευθερία και την αληθινή πρόοδο είναι στρωμένη με κάποιων τις κραυγές, τις κραυγές ανθρώπων που ελευθερώθηκαν πρώτοι από αρχές και θεσμούς και προκαταλήψεις, που αφιερώθηκαν στον αγώνα, που δεν λογάριασαν κινδύνους, που προσπάθησαν και έφεραν το καινούργιο. Ότι τίποτα δεν έχει έρθει από μόνο του και όλα έχουν προκύψει από τη μανιασμένη ακατάπαυστη προσπάθεια αντρών και γυναικών. Ότι η πορεία προς την ελευθερία δεν είναι κάτι που αιωρείται και περιμένει να ανακαλυφθεί. Δεν είναι έτοιμες καταστάσεις, δεν είναι καν συνήθεια και παραδόσεις, δεν είναι κάτι που έρχεται. Είναι κάτι που μυαλά ανθρώπων συλλαμβάνουν, είναι κάτι που καρδιές και χέρια ανθρώπων προσπαθούν να το δημιουργήσουν. Τίποτα δεν προέκυψε μόνο του, τίποτα δεν χαρίστηκε από κανέναν.
Τίποτε άλλωστε δεν είναι δεδομένο. Ούτε όλα αυτά που σήμερα θεωρούμε αυτονόητα… η συμμετοχή των γυναικών σε οργανώσεις και συνδικάτα, στο ίδιο το αναρχικό κίνημα, το δικαίωμά τους στη λήψη αποφάσεων, η επιλογή τους να φορέσουν ακόμα και παντελόνια… η βελτίωση των παιδαγωγικών μεθόδων και το μπόλιασμα της εκπαίδευσης με ελευθεριακές αντιλήψεις… το δικαίωμα των γυναικών στη μητρότητα από επιλογή και όχι επιβολή, ο έλεγχος των γεννήσεων, η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών… η επικράτηση απεργιών ως μέσο πάλης, η συμμετοχή εργατών σε απεργίες. Δεν είναι τίποτα δεδομένο. Ούτε κι όλα αυτά που ακόμα δεν έχουν ολοκληρωτικά κατακτηθεί ή, αν έχουν πραγματωθεί, συνεχώς βάλλονται και σήμερα μικραίνουν… το γκρέμισμα της πατριαρχικής κοινωνίας, για παράδειγμα, το τέλος της ιεραρχίας, η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών… η προσπάθεια να ξεφύγει ο άνθρωπος από το βούρκο των θρησκειών, η ανάγκη να μιλήσουν κάποιοι για αθεΐα… ο αγώνας απέναντι στην ύπουλη δύναμη του πατριωτισμού, η πάλη ενάντια στο φασισμό ή τη στρατολόγηση σε αδυσώπητους πολέμους… η αποδέσμευση της επιστήμης από τη θανατηφόρα αγκαλιά του κράτος… η προσπάθεια της γυναίκας να απελευθερωθεί από το φυτεμένο δεινό του γάμου, να αποφασίσει για τον εαυτό της και να επιλέξει τον ελεύθερο έρωτα… η αποδοχή της ομοφυλοφιλίας… η αποδοχή της διαφορετικότητας γενικά… η επιβίωση και διάχυση της αναρχικής σκέψης και της ελευθεριακής κουλτούρας.
Τίποτα δεν είναι δεδομένο. Για όλα αυτά κάποιοι άνθρωποι αγωνίστηκαν και πάλεψαν. Κάποιοι κυνηγήθηκαν από την κοινωνία γύρω τους, κάποιοι ακυρώθηκαν από τον περίγυρό τους, κάποιοι στιγματίστηκαν από τις αρχές και τα τόσα σκουριασμένα μυαλά, κάποιοι άφησαν τις ζωές, τις καριέρες, την προσωπική τους εξέλιξη. Για όλα αυτά που σήμερα είναι δεδομένα κάποιοι εξορίστηκαν και φυλακίστηκαν με εξοντωτικές ποινές, κάποιοι λυντσαρίστηκαν από παράφρονες μάζες, κάποιοι έχασαν τη ζωή τους για την επικράτηση αυτού που σήμερα είναι αυτονόητο, μα που κάποτε όχι! Τίποτα δεν είναι δεδομένο, τίποτα δεν χαρίστηκε. Κάποιοι σφράγισαν με τη ζωή και με το έργο τους την ελευθερία, κάποιοι έσπειραν τον σπόρο για να φυτρώσει η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη. Και είναι κάποιοι τέτοιοι άνθρωποι, είναι κάποιες τέτοιες γυναίκες που σ’ αυτή τη συλλογή ελεύθερα αναπνέουν.
Στην πραγματικότητα αυτό το βιβλίο δεν γράφτηκε μόνο γι’ αυτές· γράφτηκε για τις αναρίθμητες τόσες άλλες, τις διαφορετικές εκείνες, όλες τις «ανώνυμες» ή «επώνυμες» που πόθησαν ελευθερία και μόχθησαν γι’ αυτήν, που εξωτερίκευσαν την ευαισθησία τους και ήρθαν σε ρήξη με το κατεστημένο, που έγιναν μοχλοί και φορείς των αλλαγών της εποχής τους· για όλες εκείνες που γνώρισαν και λάτρεψαν τα ιδεώδη του αναρχισμού, που δόθηκαν με πάθος στον αγώνα για την προώθηση του «ονείρου» και των οποίων οι ιδέες, τα γραψίματα και οι πράξεις τους αποτέλεσαν κι ακόμη αποτελούν κομμάτι του πολύχρωμου μωσαϊκού του.
Γι’ αυτές είναι γραμμένα τα λόγια αυτά, για όλους εκείνους τους καθημερινούς ανθρώπους, τους «τρελούς, τους ερημίτες, τους αιρετικούς κι ονειροπόλους, τους επαναστάτες και σκεπτικιστές». Είναι γραμμένα για εκείνες τις γυναίκες που μας υπενθυμίζουν ότι αναρχισμός είναι πρώτα απ’ όλα οι ίδιοι οι άνθρωποι: όλες αυτές που με τις πράξεις τους συγκρότησαν το κίνημα του αναρχισμού, που αφιερώθηκαν σ’ αυτόν και τον βοήθησαν ν’ αντέξει και να σταθεί στα πόδια του… που βρέθηκαν άφοβα εκεί για να ακούσουν όσους έδιναν ζωή στις λέξεις… όλες αυτές που οργάνωσαν κι έζησαν σε κοινότητες, που στήριξαν οικονομικά συντρόφους διωκόμενους… που συμμετείχαν σε πρωτοπορίες και πρωτοστάτησαν σε κοινωνικά εγχειρήματα… που βγήκαν στο δρόμο και ξόδεψαν τις ζωές τους εκεί… που τα έβαλαν με την εποχή τους· όλες αυτές που εκτελέστηκαν ή δολοφονήθηκαν· εκείνες που φυλακίστηκαν, που λοιδορήθηκαν και κυνηγήθηκαν αλλά δεν το έβαλαν κάτω και παρά τις τόσες δυσκολίες δεν δίστασαν ποτέ και παρέμειναν «ωραίοι άνθρωποι».
Αυτές οι γραμμές είναι για κείνες…

Γ.Μ.[1]
[1]Ευχαριστώ τους φίλους μεταφραστές που κόπιασαν μαζί μου: Νίκο Αλεξίου, Δημήτρη Βουζιανά, Κώστα Δεσποινιάδη, Βασίλη Δημόπουλο, Γιώργο Δράκο, Μιλτιάδη Ζώτο, Δημήτρη Κωνσταντίνου, Σοφία Παπαγιαννάκη, Χαρά Σιατραβάνη, Ισιδώρα Στανιμεράκη, Γιούλη Χριστάκου. Δίχως τη βοήθειά τους το έργο αυτό δεν θα ήταν εφικτό. Τους ευχαριστώ!

Κείμενο οπισθόφυλλου:

Για κείνους, για όλους εκείνους τους καθημερινούς ανθρώπους, γυναίκες και άντρες, τους «τρελούς, τους ερημίτες, τους αιρετικούς κι ονειροπόλους, τους επαναστάτες, τους σκεπτικιστές». Για εκείνες τις γυναίκες που μας υπενθυμίζουν ότι αναρχισμός είναι πρώτα απ’ όλα οι ίδιοι οι άνθρωποι: όλες αυτές που με τις πράξεις τους συγκρότησαν το κίνημα, που αφιερώθηκαν σ’ αυτό και το βοήθησαν ν’ αντέξει και να σταθεί στα πόδια του… που βρέθηκαν άφοβα εκεί… που συμμετείχαν σε πρωτοπορίες και κοινωνικά εγχειρήματα και πρότυπες κοινότητες… που βγήκαν στο δρόμο και ξόδεψαν τις ζωές τους εκεί για την επικράτηση αυτού που σήμερα είναι αυτονόητο, μα που κάποτε όχι!… εκείνες που τα έβαλαν με την εποχή τους, που δεν λογάριασαν κινδύνους, που προσπάθησαν και έφεραν το καινούργιο… που ελευθερώθηκαν πρώτες από αρχές και θεσμούς και προκαταλήψεις, και σφράγισαν με τη ζωή και το έργο τους την ελευθερία· όλες εκείνες που εκτελέστηκαν ή δολοφονήθηκαν, εκείνες που φυλακίστηκαν, που κυνηγήθηκαν και λοιδορήθηκαν αλλά δεν το έβαλαν κάτω και παρά τις τόσες δυσκολίες δεν δίστασαν ποτέ και παρέμειναν «ωραίοι άνθρωποι».
Για κείνες, για όλες εκείνες…