Ο ΝΕΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΣΤΟ ΝΤOMΙΝΟ ΤΗΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ

*Ο Ανδρέας Ζαφείρης είναι εκπαιδευτικός και μέλος της Γραμματείας των Συνεργαζόμενων Εκπαιδευτικών Κινήσεων.

 

Ο Λ. Τολστόϊ στο διήγημα : «Ο θάνατος του Ιβάν Ιλιτς» αναφέρεται σε έναν δικαστικό υπάλληλο και περιγράφει την ήσυχη και συνηθισμένη ζωή του, μέχρι τη στιγμή που μαθαίνει από το γιατρό του ότι είναι πολύ άρρωστος και σε μερικούς μήνες πεθαίνει. Και τότε όλα ανατρέπονται. Ο Ιβάν Ιλιτς ξέρει κατά βάθος πως πεθαίνει, μα όχι μόνο δεν έχε συνηθίσει στην ιδέα αυτή, δε μπορεί να την καταλάβει. Ο συλλογισμός που είχε μάθει μελετώντας τη λογική του Κιζεβέτερ : Ο Κάϊους είναι ένας άνθρωπος, οι άνθρωποι είναι θνητοί, άρα ο Κάϊους είναι θνητός, του φαινόταν σ'όλη του τη ζωή σωστό μόνο για τον Κάϊους και καθόλου για τον εαυτό του.

Τον Ιβάν Ίλιτς θύμιζε πριν μερικές μέρες ένα σημαντικό τμήμα της κυπριακής αστικής τάξης. Με την απόφαση του Eurogroup η κυπριακή αστική τάξη χωρίς τον ισχυρό χρηματο-οικονομικό της τομέα και με μια σειρά από «επιπτώσεις» που συνεπάγεται η κατάρρευση των τραπεζών, θα είναι σκιά της σκιάς της. Αρνούμενη την ιδέα του θανάτου αντέδρασε σπασμωδικά και ανολοκλήρωτα και στη συνέχεια αναδιπλώθηκε στην πεδιάδα του Βατερλώ..

Το σίγουρο είναι ότι οι εξελίξεις στην Κύπρο θα επιταχύνουν ακόμη περισσότερο τον πολιτικοκοινωνικό χρόνο στην Ευρώπη(και όχι μόνο), με την εξής όμως ιδιαιτερότητα , σε σχέση με το άμεσο παρελθόν: την ολοένα και μεγαλύτερη εμπλοκή του «γεωστρατηγικού» στοιχείου με το «οικονομικό» , με την καταλυτική επιρροή του χωροχρονικού γεωπολιτικό πάζλ, μιας περιοχής με άμεσα εμπλεκόμενους, Ε.Ε, ΗΠΑ, Ρωσία, Τουρκία, Ισραήλ , με ανοιχτά μέτωπα στη Συρία και στο τόξο της αραβικής άνοιξης και με το ενδεχόμενο ανάφλεξης στο Ιράν (και ότι αυτό συνεπάγεται).

Μέσα σε αυτό το πάζλ ,εμφανίζεται αναβαθμισμένη η παράμετρος Ρωσία. Πολλά σενάρια κυκλοφόρησαν τις τελευταίες μέρες σε σχέση με την εμπλοκή της στην κυπριακή κρίση, που πολλές φορές άγγιζαν το χώρο των σεναρίων συνωμοσίας. Επειδή όμως ο ρόλος της Ρωσίας στη περιοχή θα είναι ολοένα και πιο καθοριστικός, χρήσιμο είναι να δούμε τις πραγματικές της δυνατότητες αλλά και στρατηγικές της επιδιώξεις.

Είναι πασιφανές ότι ένα σημαντικό τμήμα της αστικής τάξης της Ρωσίας έχει προσανατολιστεί σε στενή οικονομική σχέση με την Γερμανία. Αυτή η αμφίδρομη σχέση, ειδικά με συγκεκριμένο τμήμα της αστικής τάξης της Γερμανίας , έχει παρελθόν: από τον Β. Μπράντ και δια μέσου του Μ. Γκορμπατσώφ (ποιος θυμάται σήμερα το «μεγάλο κοινό ευρωπαϊκό σπίτι, από τα Ουράλια έως τον Ατλαντικό» που ευαγγελιζόταν η τότε ηγεσία του ΚΚΣΕ;), επιβεβαιώνει ότι τόσο στη Μόσχα , όσο και στο Βερολίνο ,υπήρχαν θιασώτες ενός άξονα-αντίβαρου στον κυρίαρχο ατλαντισμό. Όμως , μετά τις εξελίξεις στην Κύπρο, ένα ερώτημα πλανιέται στους διαδρόμους του Κρεμλίνου: πόσο πιθανό είναι η ost politik να ματαμορφωθεί σε επιχείρηση Μπαρμπαρόσα;

Οι δηλώσεις Ρώσων πολιτικών και οικονομικών στελεχών είναι χαρακτηριστικές.

Ο Πρόεδρος της Ένωσης Ρωσικών Τραπεζών Γκαρεγκίν Τοσουνιάν δήλωσε:

«Μέχρι σήμερα πάντοτε έκανα δηλώσεις για τη σοφία της Ευρωπαϊκής Ένωσης… Όμως η τελευταία πρωτοβουλία μου προκάλεσε πραγματικό σοκ. Πρόκειται για μια εκπληκτική, λανθασμένη απόφαση! Και αυτή η απόφαση έχει προξενήσει σοβαρή ζημιά στη φήμη όχι μόνο του «υπεράκτιου παραδείσου», αλλά και στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.»

Ο οικονομολόγος Μιχαήλ Χάζιν:

«Θεωρώ πολύ σοβαρούς τους κανόνες του χρηματοπιστωτικού παιχνιδιού. Τέτοια παραβίαση τους από μέρους της ΕΕ, πιθανώς υιοθετήθηκε μόνο με τη συγκατάθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου… Και άσχετο αν οι Κύπριοι βουλευτές αποδεχτούν την απαίτηση της ΕΕ ή όχι, η χρεοκοπία έχει διακηρυχθεί. Το κλείσιμο των τραπεζών είναι ακριβώς αθέτηση υποχρεώσεων και χρεοκοπία. Νωρίς ή αργά η χρεοκοπία θα επεκταθεί στην Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία.»

Ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης Αρκάντι Ντβορκόβιτς περιέγραψε την απόπειρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αφαιρέσει πόρους από την Κύπρο ως κοινή αρπαγή ξένου πλούτου.

Στο ίδιο αρνητικό κλίμα κινούνται και οι δηλώσεις άλλων παραγόντων όπως του αντιπροέδρου της Ένωσης Επιχειρηματιών Αλεξάντρ Μούριτσεφ, ο οποίος έκανε λόγο για πρόταση «ληστρικής αρπαγής από το κράτος ιδιωτικών χρημάτων», του προέδρου της Ένωσης Ρωσικών Τραπεζών Γκαρεγκίν Τοσουνιάν, του πρώην υπουργού Οικονομικών Αλεξέι Κούντριν κ.α.

Η πιο χαρακτηριστική τοποθέτηση όμως ήταν στο τηλεοπτικό κανάλι «Ρωσία 24» του σύμβουλου του Βλαντιμίρ Πούτιν, Σεργκέι Γκλάζιεφ: «Τα προβλήματα τη Κύπρου θα μπορούσαμε να τα επιλύσουμε, εάν η Κύπρος βρισκόταν στα πλαίσιο μια ενιαίας δικαιοδοσίας π.χ. στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση. Τότε, θα μπορούσε να παίρνει δάνεια από τα αποθέματα της Ένωσης, όπως κάνουν τώρα το Τατζικιστάν, το Κιργιστάν και η Λευκορωσία». Παράλληλα βέβαια   υπογράμμισε την πολυπλοκότητα του θέματος εφόσον «μας ζητάνε να παρέχουμε βοήθεια σε μια χώρα, η οποία βρίσκεται εκτός της δικής μας δικαιοδοσίας».

Η «διαρροή» δημοσιογραφικών πληροφοριών , κατά τη διάρκεια της συνάντησης Πούτιν-Μπαρόζο, που θέλουν τον Ρώσο πρόεδρο να απειλεί με διάλυση την ευρωζώνη , ίσως και να είναι ενδεικτικές ενός κλίματος.

Από την άλλη όμως μία σκλήρυνση των σχέσεών της με την ΕΕ, για τα θέματα της Κύπρου, δεν φαίνεται να αποτελεί την άμεση επιλογή της Μόσχας. Το 40% των εξαγωγών της κατευθύνονται ακόμη προς την Ε.Ε. Αυτή η «αντιφατικότητα» είναι χαρακτηριστική μιας περιοχής όπου κάποιες μεγάλες συμφωνίες μοιάζουν ακόμη ανοιχτές. Προσπαθεί να ανοίξει οικονομικούς διαδρόμους προς Τουρκία και Ισραήλ , γνωρίζοντας πολύ καλά ότι τα σενάρια πολέμου με το Ιράν γίνονται όλο και ποιο συγκεκριμένα (και ποια θα είναι η σχέση των παραπάνω χωρών με μια τέτοια εξέλιξη), την ίδια στιγμή που έχει ληφθεί η απόφαση για τη δημιουργία επιχειρησιακής διοίκησης του Πολεμικού Ναυτικού στη Μεσόγειο θάλασσα. Ο στόλος από το 2015 ήδη, θα μπορέσει να διαθέτει στη Μεσόγειο μια επιχειρησιακή μοίρα αποτελούμενη από διάφορα πολεμικά πλοία και άλλα σκάφη, αναβιώνοντας-έστω και σε μικρότερη κλίμακα- την 5^η Μοίρα του σοβιετικού στόλου.(μικρή λεπτομέρεια:: ικανές βάσεις για ελλιμενισμό στη Μεσόγειο δεν διαθέτει η Ρωσία.. Ο ναύσταθμος υλικοτεχνικής υποστήριξης στην Ταρτούς είναι αδύνατο να συγκριθεί με μια αληθινή βάση πολεμικού ναυτικού και είναι άγνωστο και το τι θα συμβεί με αυτή, αν υπάρξει αλλαγή στην εξουσία στη Συρία.. Εδώ ταιριάζει και το –αδύνατο να επιβεβαιωθεί- άρθρο στην αγγλόγλωσση έκδοση της τουρκικής εφημερίδας «Ηurriyet Daily News» ότι ο Πούτιν επικοινώνησε με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Αναστασιάδη, το βράδυ της 17ης Μαρτίου, προσφέροντάς του βοήθεια για τη διάσωση της κυπριακής οικονομίας και ζητώντας ως αντάλλαγμα τη δημιουργία και τον αποκλειστικό έλεγχο μιας ναυτικής εγκατάστασης.).

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αξίζει να δούμε και επί μέρους περιστατικά, όπως

Την ξεκάθαρη γεωστρατηγική επιλογή του Αναστασιάδη όταν κατά την ομιλία του, το βράδυ της εκλογικής του νίκης (στις 24/2/13) δήλωσε ότι μια από τις πρώτες ενέργειες της κυβέρνησής του θα είναι το αίτημα ένταξης της Κύπρου στον «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη», προθάλαμο του ΝΑΤΟ - κάτι που στην εποχή του είχε απορρίψει ακόμη και ο Γλαύκος Κληρίδης…

Τις επισκέψεις, του ο «Νο2» του ενεργειακού κολοσσού της Gazprom Αλεξέι Μίλερ, επικεφαλής υψηλόβαθμου κλιμάκιου της Gazprom, σε Λευκωσία και Αθήνα και την άρνηση τόσο του Αναστασιάδη , όσο κα του Σαμαρά να συναντηθούν μαζί του, παρά την εκφρασμένη επιθυμία και την παραπομπή της αντιπροσωπείας σε επίπεδο υπουργών(Σαρρή στην Κύπρο, Χατζηδάκη σε Ελλάδα).

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι κινήσεις της Ρωσίας ,μάλλον θα κινηθούν σε ένα πλαίσιο σταδιακού επανακαθορισμού των σχέσεών της με την Ε.Ε. και ουσιαστικής αναβάθμισης ήδη υπαρκτών, εναλλακτικών στρατηγικών της επιλογών. Οι δηλώσεις Πούτιν , με αφορμή τη νέα συνάντηση των ηγετών της ομάδας BRICS στις 26-27 Μαρτίου στο Ντούρμπαν της Νότιας Αφρικής, είναι ενδεικτικές:

«Καλούμε τους εταίρους μας να μετατρέψουμε σταδιακά την ομάδα BRICS από ένα φόρουμ διαλόγου που συντονίζει τις προσεγγίσεις μας σε περιορισμένο αριθμό θεμάτων, σε έναν πλήρους κλίμακας στρατηγικό μηχανισμό συνεργασίας που θα μας επιτρέψει να αναζητήσουμε κοινές λύσεις σε καίρια ζητήματα της παγκόσμιας πολιτικής».

Η Κύπρος θα αποτελέσει το πρώτο κομμάτι ενός ντόμινο, που θα κινείται σε δύο κατευθύνσεις: βορειοδυτικά, αρχικά στο νότο και μετά στον ίδιο τον πυρήνα της ευρωζώνης και ανατολικά , μέχρι τα προάστια της Τεχεράνης. Η Αριστερά, μέσα σε αυτό το εύθραυστο γεωπολιτικό περιβάλλον, βλέποντας τα όρια της διαπραγμάτευσης να στενεύουν δραματικά, θα πρέπει να αρχίσει να ιεραρχεί διαφορετικά τις στρατηγικές και τακτικές της επιδιώξεις, επαναδιατυπώνοντας τα ερωτήματα :ποια η σχέση τοπικού με διεθνές, εθνικού και ταξικού , οικονομικού και γεωστρατηγικού, χωρίς να υποτιμά και το ενδεχόμενο ενός πολέμου στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και τις επιπτώσεις που θα έχει στις συνολικότερες εξελίξεις στη χώρα . Σε μια περίοδο που η επιβίωση της εργατικής τάξης και του λαού σε όλα τα επίπεδα (από το πολιτικοκοινωνικό, ηθικό, πολιτιστικό μέχρι και το κάθε αυτό οικονομικό και βιολογικό) θα αποτελεί ένα διαρκές ανοιχτό στοίχημα, καμία ερώτηση δε μπορεί να αποτελεί ταμπού και καμία απάντηση φετίχ.

www.iskra.gr